Zagađenje vazduha u četiri crnogorska grada i sinoć je bilo izrazito visoko zbog veoma velikih koncentracija PM čestica, pokazuju podaci Agencije za zaštitu životne sredine (EPA).
Noć „u crvenom“Pokazatelji za Pljevlja bili su u „crvenom“. U 17 sati koncentracija PM10 čestica iznosila je 248,8 mikrograma po metru kubnom, dok je PM2.5 dostigla 219,2. Vrijednosti sumpor-dioksida u Pljevljima su se smanjile i juče su iznosile 130,8 mikrograma po metru kubnom, ali su i dalje veoma visoke i upozoravajuće.
U Podgorici je koncentracija sumpor-dioksida bila niska – 3,3 mikrograma po metru kubnom, ali su zato vrijednosti PM čestica bile alarmantne: PM10 je iznosio 290,9, dok je PM2.5 dostigao čak 207,3 mikrograma po metru kubnom.
Ni u Bijelom Polju situacija nije bila bolja – izmjerena vrijednost PM10 bila je 195,9, dok je PM2.5 u 17 sati iznosio 174 mikrograma po metru kubnom.
Zagađenim gradovima se juče pridružio i Nikšić, gdje je zabilježeno čak 362,6 mikrograma po metru kubnom PM10 čestica i 258,3 mikrograma PM2.5.
Vrijednosti iznad 50 mikrograma po metru kubnom za PM10 smatraju se visokim, a iznad 100 veoma visokim i opasnim, što zahtijeva izbjegavanje boravka na otvorenom, naročito za osjetljive kategorije stanovništva. Prema preporukama Svjetske zdravstvene organizacije, normalna vrijednost PM2.5 čestica iznosi do 10 mikrograma po metru kubnom, dok su vrijednosti iznad 50 veoma opasne po zdravlje.
Protest u podne
Ovakva situacija naročito pogađa Pljevljake, čiji su životi direktno ugroženi. Dostupni podaci ukazuju da su građani Pljevalja izloženi povećanom riziku od prijevremenih smrti upravo zbog dugotrajnog zagađenja vazduha. Da je stanje alarmantno, potvrđuju i izjave ljekara, koji navode da su čak i bebe hospitalizovane i upućivane na liječenje u Podgoricu.
U međuvremenu, dok se zvaničnici raspravljaju ko je kriv i što treba učiniti, građani Pljevalja, ali i ostalih gradova, nastavljaju da udišu zagađen vazduh. Ove godine Pljevljacima nije ponuđena čak ni jednodnevna rehabilitacija na Žabljaku, kakva je organizovana 2023. godine, kada je Elektroprivreda Crne Gore obezbijedila besplatan prevoz van zagađenog grada.
Zbog toga će danas u podne u Pljevljima, na gradskom trgu, biti održan građanski skup „Za čist vazduh“, koji organizatori naglašavaju da nije politički. Aktivista Pavle Čolović pozvao je građane da se okupe jer, kako je poručio, svake zime udišu otrov.
“Svake zime gledamo kako nam djeca kašlju, kako stariji ostaju bez daha, kako se bolnica puni, a grad – prazni. Navikli su nas da ćutimo. Da zatvaramo prozore. Da se pravimo da je normalno ono što nigdje u Evropi nije normalno. Ali vazduh nema naciju. Ne pita za koga glasaš. Ne zna ko si i odakle si. Svi ga dišemo i svi zbog njega trpimo”, poručio je Čolović.
On je upozorio sugrađane da nedolazak na protest ne nosi političku cijenu, ali može imati ozbiljne posljedice po zdravlje.
“Nećete izgubiti političke poene, ali ćete možda izgubiti još jednu godinu. Još jedno dijete će biti na inhalaciji, izgubićemo još jednog komšiju. Vrijeme je da Pljevlja progovore. Tiho smo umirali predugo”, istakao je Čolović.
Pljevljaci najugroženiji
Ekološka inspekcija je, nakon što su za vikend zabilježene enormno visoke koncentracije sumpor-dioksida (preko 800 mikrograma po metru kubnom), utvrdila da automatska mjerna stanica na dimnjaku Termoelektrane (TE) Pljevlja ne funkcioniše.
Dat im je rok od tri dana da se izjasne o razlozima kvara, a takođe je naređeno i da se bez odlaganja preduzmu mjere kako bi se sistem za automatsko mjerenje emisija doveo u funkcionalno stanje.
Pored toga, naloženo je da se emisijska mjerenja zagađujućih materija u vazduhu na dimnjaku TE Pljevlja izvrše putem ovlašćene stručne institucije – Centra za ekotoksikološka ispitivanja (CETI), a navedena mjerenja su već sprovedena.
Povodom situacije u Pljevljima, juče je ministar ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera Damjan Ćulafić sazvao sastanak na kom su bili ministar energetike i rudarstva Admir Šahmanović, generalni direktor Direktorata za zdravstvenu zaštitu Ognjen Delić, kao i generalna direktorica Direktorata za cjeloživotno učenje Jasna Jovanović.
Šahmanović je naglasio da pogrešno interpretiranje, politizacija i plasiranje informacija javnosti najmanje doprinosi rješavanju situacije u Pljevljima, te da je važno da sve aktivnosti budu koordinisane i usklađene, saopšteno je iz Ministarstva ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera (MERS).
Delić je saopštio da je uspostavljeno pojačano praćenje zdravstvenih pokazatelja u Opštoj bolnici Pljevlja i domu zdravlja, posebno kada je riječ o respiratornim i kardiovaskularnim tegobama. U toku je prikupljanje i analiza podataka o broju ambulantnih pregleda i hospitalizacija.
Zaključak sastanka je da se sačekaju zvanični nalazi Centra za ekotoksikološka ispitivanja (CETI), nakon čega će svaka institucija, u okviru svojih nadležnosti, preduzeti odgovarajuće mjere i aktivnosti, navodi se u saopštenju Ministarstva ekologije.
Prepucavanja kroz maglu
Ekološka inspekcija je naložila zatvaranje kotlarnice u Skerlićevoj ulici u centru Pljevalja, zbog čega su se pobunili radnici DOO „Grijanje“, koji su najavili da će odbiti da ugase kotlove.
Kotlarnica, koja radi na ugalj, godinama je predmet rasprava u stručnoj i široj javnosti, a ponovo je puštena u rad ove godine. Problem, prema upozorenjima građana, predstavlja njena lokacija između stambenih zgrada, zbog čega se stanovnici Skerlićeve ulice izričito protive njenom radu.
Predsjednik opštine Pljevlja Dario Vraneš apelovao je na premijera Milojka Spajića, ministra ekologije Damjana Ćulafića i direktora Agencije za zaštitu životne sredine Milana Gazdića da hitno posjete Pljevlja i lično se uvjere u razmjere ekološke katastrofe i kolektivnog trovanja građana koje traje već treći dan.
Kritikujući odluku nadležnih da šalju inspekcije radi zatvaranja gradske kotlarnice, Vraneš je poručio da bi umjesto toga trebalo da obiđu Opštu bolnicu u Pljevljima, posebno dječje odjeljenje.
“Pozivam ih da obiđu dječje odjeljenje Opšte bolnice u Pljevljima i novorođenčad stara osam i petnaest dana koja su na respiratorima”, rekao je Vraneš.
On tvrdi da gradska kotlarnica, koja dnevno troši između šest i sedam tona uglja, nije veći zagađivač od Termoelektrane Pljevlja, u kojoj se, kako je naveo, na dnevnom nivou sagori oko 6.000 tona uglja, ocjenjujući suprotne tvrdnje kao vrijeđanje inteligencije građana.
Kotlarnica zagađuje
Ministar Ćulafić poručio je juče da kotlarnica zagađuje vazduh i da ne može da radi.
On je za stanje optužio predsjednika opštine Pljevlja, navodeći da „nije bio u stanju da duže od godinu ugradi dva dodatna filtera“.
Ćulafić je kazao da razumije zabrinutost građana zbog lošeg kvaliteta vazduha, ali da „ne može i neće dozvoliti napade na ekološke inspektore“, koje je opisao kao profesionalne i odgovorne.
“Tema zaštite životne sredine i zdravlja građana suviše je ozbiljna da bi se koristila za politička prepucavanja ili prikrivanje nerada”, rekao je ministar.
On je podsjetio da je rješenjem Ekološke inspekcije od 26. decembra 2024. godine DOO „Grijanje“ zabranjeno obavljanje djelatnosti proizvodnje i isporuke toplotne energije dok se nivoi zagađujućih materija ne svedu na propisane granične vrijednosti, uz rok za izvršenje do 15. maja 2025. godine.
Ćulafić je demantovao tvrdnje da je ekološka inspekcija dozvolila probni rad kotlarnice, navodeći da je rad bio omogućen isključivo radi sprovođenja emisijskih mjerenja, koja su pokazala prekoračenje dozvoljenih vrijednosti.
Govoreći o Termoelektrani Pljevlja, ministar je kazao da je naloženo hitno mjerenje emisija i da će se postupati u skladu sa zakonom.
“Ono što vrijeđa inteligenciju svakog razumnog građanina Pljevalja jeste insistiranje da se u trenucima velikog zagađenja vazduha jednom velikom zagađivaču omogući da nastavi rad”, rekao je Ćulafić.
MPNI obezbjeđuje prečišćivače
Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija (MPNI) saopštilo je juče da su obrazovno-vaspitne ustanove u Pljevljima započele aktivnosti na organizaciji nabavke prečišćivača vazduha za sve prostorije u kojima borave učenici i zaposleni, uključujući učionice, kabinete, biblioteke i druge zajedničke prostorije. Novac za kupovinu je obezbijedilo Ministarstvo, u cilju unapređenja uslova boravka i rada u školskim objektima.
Istakli su da Ministarstvo, povodom aktuelne situacije sa zagađenjem vazduha na teritoriji opštine Pljevlja, ostvaruje kontinuiranu i svakodnevnu komunikaciju sa rukovodstvima obrazovno-vaspitnih ustanova na tom području, sa ciljem preduzimanja dodatnih mjera radi zaštite zdravlja učenika i zaposlenih.
Iz MPNI su dodali da kada je riječ o organizaciji nastavnog procesa, škole će postupati u skladu sa preporukama i uputstvima Instituta za javno zdravlje Crne Gore, uz kontinuirano praćenje razvoja situacije na terenu.
Saopštenjima protiv zagađenja
Neko u Podgorici mora da čuje šta se dešava u Pljevljima, da je prije neko veče u Pljevljima više djece završilo u bolnici upravo zbog ekološke katastrofe koja se desila, saopštio je predsjednik Crne Gore Jakov Milatović juče u Skupštini Crne Gore.
Osvrćući se na zagađenje vazduha u Pljevljima, Milatović je kazao da je riječ o jednoj od najozbiljnijih ekoloških i zdravstvenih prijetnji u Crnoj Gori, te da su nadležni morali pokazati veću odgovornost kada je u pitanju rješenje situacije koja šteti zdravlju građana i građanki Pljevalja. Kazao je da je u Pljevljima već moralo da bude makar pet ministara koji zajedno sa donosiocima odluka u Elektroprivredi treba da vide kako da se sanira šteta.
Milutin Đukanović, predsjednik Odbora direktora EPCG je reagovao na izjavu Milatovića, tvrdeći da tokom čitavog perioda realizacije ekološke rekonstrukcije nije došlo do povećanja emisija štetnih čestica u odnosu na istorijski nivo.
“Naprotiv, danas se nalazimo pred samim završetkom projekta koji će, prvi put od izgradnje Termoelektrane, znatno i mjerljivo smanjiti emisije praškastih materija i sumpor-dioksida, čime se trajno unapređuje kvalitet vazduha u Pljevljima”, rekao je on.
Kazao je i da su donijeli socijalno odgovorne mjere u korist građana Pljevalja – svim potrošačima u Pljevljima aktivna energija na računu za električnu energiju umanjena je za 50 odsto, dok je potrošačima koji su se grijali preko kotlarnice u Skerlićevoj ulici odobreno dodatno umanjenje od još 25 odsto.
“Takođe, konačno je pokrenut i projekat toplifikacije Pljevalja, o kojem se govorilo više od četrdeset godina, ali bez stvarne realizacije”, rekao je on.
On je demantovao i navode predsjednika opštine Pljevlja Darija Vraneša, i kazao da je broj djece sa respiratornim tegobama koja su se javila na pregled u zdravstvenim ustanovama, kao i broj hospitalizovane djece, znatno veći u odnosu na prošlu godinu u svim opštinama širom Crne Gore, usljed pika respiratorne virusne epidemije.
“Ova pojava nije u direktnoj korelaciji sa zagađenjem vazduha”, decidan je on.
Preporučeno
Kaže i da se prema njegovim, kako je naveo, zvaničnim izvorima, sva djeca hospitalizovana u Opštoj bolnici Pljevlja, ukupno njih devet, nalaze u stabilnom zdravstvenom stanju, bez potrebe za kiseoničnom terapijom, sa kliničkom slikom koja odgovara uobičajenoj respiratornoj virusnoj infekciji jačeg intenziteta.
Video