– Ostajući dosljedne stavovima državno- tužilačke organizacije i stavovima Udruženja državnih tužilaca iskazanim u prijedlogu za ocjenu saglasnosti odredaba Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o državnom tužilaštvu sa Ustavom i potvrđenim međunarodnim ugovorima i zastupajući zaključke sa proširene sjednice Vrhovnog državnog tužilaštva, održane 16. februara 2022. godine, te svojim profesionalnim stavovima, na današnjoj sjednici Tužilačkog savjeta nijesmo podržale odluku da se konstatuje prestanak funkcije državnim tužiocima koji, na osnovu dostavljenog dopisa Fonda PIO, navodno ispunjavaju uslove za ostvarivanje prava na starosnu penziju.

Kao državni tužioci obavezni smo da se pridržavamo Ustava i zakona. Shodno odredbi čl. 9 Ustava Crne Gore, sastavni dio unutrašnjeg pravnog poretka čine potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšte prihvaćena pravila međunarodnog prava, koji imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva.

Pravo na starosnu penziju u smislu čl. 17 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju je lično „pravo“, a ne „obaveza“ i ono se ostvaruje na zahtjev osiguranika. Niža starosna granica u pogledu sticanja prava na starosnu penziju za osiguranike žene (64) godine u odnosu na muškarce (66 godina) predstavlja jednu vrstu pozitivne mjere u odnosu na žene, jer im daje mogućnost da pravo na starosnu penziju mogu ostvariti u mlađoj životnoj dobi u odnosu na muškarce. Sada, odlukom Tužilačkog savjeta se ta povoljnost koju imaju žene kod sticanja prava na starosnu penziju pretvara u obavezu prestanka funkcije, jer se pripadnost polu koristi kao negativna mjera kojom se ženama prekida funkcija, što je svojevrsno kažnjavanje nosilaca tužilačke funkcije po polnoj pripadnosti.

Istovjetna je situacija i sa primjenom odredbe čl. 18 istog zakona, po kojoj se pravo na beneficirani radni staž, kao pozitivna mjera prema određenoj kategoriji lica koja im daje pravo da mogu tražiti raniji odlazak u penziju, sada pretvara u imperativni osnov za prestanak funkcije državnog tužioca, pa smatramo da nijesu ispunjeni uslovi ni za konstatovanje prestanka funkcije glavnom specijalnom tužiocu.

Isti stav imamo i u odnosu na čl. 17 st. 2 navedenog zakona.

U odnosu na konkretnu odluku Tužilačkog savjeta da konstatuje prestanak funkcije državnim tužiteljkama, koje imaju najmanje 15 godina staža osiguranja, iz razloga što su navršile 64 godine života i što su žene, iako nijesu podnijele zahtjev za ostvarivanje prava na starosnu penziju, predstavlja pravno nasilje i flagrantno kršenje ustavnog načela zabrane svake posredne ili neposredne diskriminacije po bilo kom osnovu — čl. 8 Ustava i kršenje odredaba čl. 2 st. 2 i st. 3 Zakona o zabrani diskriminacije.

Takva odluka u direktnoj je suprotnosti sa čl. 14 Evropske konvencije o ljudskim pravima i Protokolom br. 12 uz Evropsku konvenciju, te u suprotnosti sa Konvencijom o eliminisanju svih oblika diskriminacije žena iz 1981. godine.

U odnosu na sticanje uslova za ostvarivanje prava na starosnu penziju glavnom specijalnom tužiocu, obavještenje dostavljeno od Fonda PIO je nejasno i neprecizno i ne sadrži valjane podatke u smislu čl. 61 Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, posebno imajući u vidu činjenicu da se upravo u vezi ključnih činjenica neophodnih za utvrđivanje sticanja uslova za ostvarivanje prava na starosnu penziju vode upravni postupci pred Fondom PIO i Ministarstvom odbrane.

Potvrdu naših stavova nalazimo u brojnim presudama Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu i Evropskog suda u Luksemburgu.

Primjera radi, upućujemo na odluku Evropskog suda za ljudska prava koja se odnosi na slučaj kada je Mađarska pokušala da snizi starosnu granicu za odlazak u penziju sudija, tužilaca i notara gdje je Evropski sud zaključio da to predstavlja neopravdanu diskriminaciju po starosnoj dobi. U presudi Evropskog suda pravde u predmetu Komisija protiv Poljske, u paragrafu 136 navedeno je: da je Republika Poljska Zakonom kojim je uvela različitu starosnu granicu za penzionisanje muškaraca i žena sudija redovnih sudova i Vrhovnog suda ili javnih tužilaca prekršila svoje obaveze iz čl. 157 Zakona Evropske unije.

Suviše su neozbiljna i pravno neutemeljena i apsolutno nemaju uporište u principima vladavine prava, navodna opravdanja donosilaca današnje odluke Tužilačkog savjeta da se državnim tužiocima morao konstatovati prestanak funkcije ,,jer tako piše u zakonu“.

Postavljamo pitanje: zašto se ignorišu odredbe Ustava, odredbe evropskih konvencija i stavovi Evropskog suda za ljudska prava, a obavezni smo da radimo po Ustavu i znamo da potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva.

Primjena zakonske odredbe čl. 103 Zakona o državnom tužilaštvu, pri ignorisanju navedenih pravnih normi koje imaju višu pravnu snagu od zakona, ima samo jednu direktnu posljedicu, a to je da se pravo na starosnu penziju iz Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju pretvori u obavezu i da državnim tužiocima prestane funkcija, pri čemu državnim tužiteljkama funkcija prestaje ranije nego državnim tužiocima, jer su različitog pola.

Stav koji je zastupala većina članova Tužilačkog savjeta, da se zakon mora primijeniti „kakav god da je“, osporavali smo jezičkim, teleološkim, logičkim i sistemskim tumačenjem odredbe čl. 103 Zakona o državnom tužilaštvu, o čemu smo iznijele svoje pravne stavove potkrijepljene pravnom dokumentacijom. Potvrda našeg stava da se u tumačenju i primjeni ove zakonske norme, osim naravno Ustava, morala primijeniti Evropska konvencija o ljudskim pravima, naročito na način kojim se ne krši zabrana diskriminacije, sadržana je u presudi Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu u predmetu ,,Pudarić protiv Bosne i Hercegovine“. Stavovi iz ove presude upravo su isticani na prekjučerašnjoj proširenoj sjednici Vrhovnog državnog tužilaštva kao stavovi koje smo dužni da poštujemo u tumačenju i primjeni zakona.

Na osnovu svega iznijetog smatramo da će primjena sporne zakonske norme, pukim jezičkim tumačenjem, dovesti do diskriminacije državnih tužilaca na osnovu pola i do diskriminacije profesije.

Kršenje prava i načela Konvencije o ljudskim pravima i Ustava Crne Gore moglo bi dovesti do obavezne naknade materijalne i nematerijalne štete – napisale su članice Tužilačkog savjeta, državne tužiteljke Đurđina Nina Ivanović i Sanja Jovićević.