Skup je otvorio Vladimir Nikaljević, koji je upozorio na, kako je rekao, „nenaučni revizionizam“ koji prolazi bez adekvatnog institucionalnog odgovora. Nikaljević je poručio da će STEGA kroz građanski aktivizam doprinositi borbi za socijalnu pravdu i očuvanje antifašističkih vrijednosti u Crnoj Gori.
Sekularnost ne isključuje vjeru – već moć nad državomJedan od glavnih govornika, prof. dr Čedomir Čupić, istakao je da je pogrešno vjerovati da sekularnost ukida religiju. „Sekularnost samo određuje odgovarajuće mjesto religije u društvu“, poručio je Čupić, dodavši da su nacionalizam i klerikalizam dvije ideologije koje razaraju ne samo sekularnost, već i samu državu.
U istom tonu govorio je i prof. dr Branislav Radulović, podsjetivši da je Evropski parlament ovog mjeseca usvojio rezoluciju u kojoj se prepoznaju nove prijetnje crnogorskom društvu. On je posebno ukazao na „nekritički revizionizam“ koji podstiče poricanje zločina iz prošlosti, kao i na „radikalni klerikalizam“ koji podrazumijeva uplitanje crkve u državne poslove.
Ko zapravo sprovodi klerikalizam?
Govoreći o političkoj dimenziji ove pojave, prof. dr Adnan Prekić istakao je da se nosioci klerikalnog uticaja ne nalaze samo u crkvi, već i među političkim akterima koji, kako kaže, „služe interesima crkve“. Iako istraživanja pokazuju visoku formalnu podršku evropskim integracijama (oko 80 odsto), Prekić smatra da bi građani Crne Gore pali „na prvim testovima zapadnih vrijednosti“, posebno kada je riječ o odnosu prema manjinama.
Vjeronauka ili istorija religije?
Na temu obrazovanja, prof. dr Miomir Jovanović ocijenio je da je skriveni motiv za uvođenje vjeronauke – jačanje uticaja vjerskih zajednica. On je upozorio na moguće posljedice: podjele u društvu, širenje klerikalizma i zapošljavanje novog kadra na račun državnog budžeta. Kao alternativu, Jovanović je predložio predmet „Istorija religije“, koji bi različite religije predstavio iz neutralne, informativne perspektive.
Doc. dr Nikola Šaranović naglasio je važnost razlikovanja termina: sekularizacija kao proces, sekularnost kao zajednička evropska vrijednost i sekularizam kao ideologija. On je istakao da Crna Gora nije dovoljno analizirala religijski uticaj na svoje društvo, dodajući: „Naša istorija je istorija revizionizma. Moramo se zaštititi od aktuelnog, nenaučnog revizionizma.“
Medijski uticaj i opasnosti lažne istorije
Istoričar mr Miloš Vukanović ukazao je da se opravdavanjem zločinaca iz Drugog svjetskog rata zapravo prikriva odgovornost za zločine devedesetih godina. Upozorio je na snažan uticaj srpskih medija u pokušaju redefinisanja istorije Crne Gore, navodeći događaj u Duklji u organizaciji Srpske pravoslavne crkve kao primjer istorijskog revizionizma i lažnog predstavljanja njene uloge.
Mr Andro Martinović na simboličan način zaključio je da su u Crnoj Gori danas „jednako važne vještačka inteligencija i crkva – jer obje imaju odgovor na sve“, aludirajući na sveprisutnu i nekritičku moć religijskih autoriteta u javnom prostoru.
Poruka iz Petrovca: Nema demokratije bez sekularizma
Iz asocijacije STEGA ističu da ovaj panel predstavlja važan društveni odgovor na zabrinjavajuće trendove političkog revizionizma i klerikalizma, koji, kako navode, direktno prijete izgradnji evropskog i građanskog društva u Crnoj Gori.
Na iste pojave ranije su upozorile i institucije poput Evropske unije – u izvještaju o Crnoj Gori usvojenom 18. juna – kao i visoki komesar Ujedinjenih nacija za ljudska prava, koji je tokom nedavne posjete Crnoj Gori izrazio zabrinutost zbog porasta govora mržnje i istakao „posebnu odgovornost političara i javnih ličnosti da se protiv toga bore“.
Preporučeno
STEGA je najavila nastavak organizovanja sličnih tematskih panela u drugim gradovima, sa ciljem da se podstakne društveni dijalog o ključnim pitanjima u procesu evropske integracije i demokratizacije crnogorskog društva.
Video