Decenijama se zemlje Zapadnog Balkana pripremaju za pristupanje EU. Crna Gora i Albanija najdalje su odmakle u svojim naporima da ispune uslove za članstvo, slažu se i stručnjaci, a i u Evropskoj uniji.
Međutim, u Srbiji, najvećoj i ekonomski najjačoj od šest zemalja kandidata, došlo je do zastoja u procesu reformi. Zato se postavlja pitanje da li bi EU trebalo da uskoro primi Crnu Goru i Albaniju, čak i uz rizik da Srbija, sa svojim saveznikom Rusijom, dodatno destabilizuje region?Stručnjaci i političari koje je intervjuisala agencija Rojters kažu da bi trebalo, jer bi to dodatno povećalo pritisak na Srbiju, piše Dojče vele.
KRAJ PREGOVORA – CRNA GORA 2026, ALBANIJA 2027.
Nakon užasa ratova devedesetih godina, Evropska unija je sebi 2003. godine postavila cilj da u zajednicu država dugoročno integriše zemlje Zapadnog Balkana – Srbiju, Bosnu i Hercegovinu, Kosovo, Crnu Goru, Sjevernu Makedoniju i Albaniju.
U svom najnovijem izvještaju o napretku objavljenom početkom novembra, Evropska komisija je potvrdila da Crna Gora može da završi pregovore o pristupanju do kraja 2026. godine. Za Albaniju su briselske vlasti projektovale 2027. godinu.
Međutim, u vezi sa Srbijom je navedeno da je tempo reformi „značajno usporen“. Njemačka vlada se trudi da zadrži sve zemlje kandidate, što je pokazalo i to što je ministar spoljnih poslova Johan Vadeful nedavno obišao svih šest zemalja.
APEL NJEMAČKIH POLITIČARA ZA BRZI PRIJEM
„Crna Gora i Albanija su trenutno svojevrsni favoriti. One ispunjavaju svoj domaći zadatak i stoga bi trebalo da im se pruži konkretna prilika za pristupanje. Ako se mi ne pobrinemo za te zemlje, drugi će se pobrinuti – kao što su to već učinile Kina i Rusija“, kazao je Adis Ahmetović, portparol za spoljnu politiku poslaničke grupe vladajućih njemačkih socijaldemokrata (SPD) u Bundestagu.
Političarka njemačkih opozicionih Zelenih, Šantal Kopf, koja je, zajedno s Ahmetovićem, pratila Vadefula na njegovom putovanju po Zapadnom Balkanu, podjednako je jasna.
„Crna Gora i Albanija ne bi trebalo da pate pod politikom srpskog režima, već bi trebalo da budu primljene u EU čim ispune sve kriterijume“, navela je ona.
SRBIJA „SAMO PUCNE PRSTIMA“ I DESTABILIZUJE CRNU GORU
Srbija, međutim, očekuje da bude u prvom krugu pristupanja EU. Ako bi, dakle, Crna Gora bila primljena, a Srbija ne, kako bi reagovala vlada u Beogradu?
Od približno 600.000 stanovnika Crne Gore, 33 odsto su etnički Srbi, najnoviji su podaci tamošnjeg državnog zavoda za statistiku. Zbog toga postoji bojazan da bi predsjednik Srbije Aleksandar Vučić mogao da pokuša da podstakne nemire u Crnoj Gori nakon njenog pristupanja EU.
„S obzirom na demografski sastav zemlje, Srbija bi trebalo samo da pucne prstima i Crna Gora bi bila destabilizovana“, kaže Markus Kajzer, rukovodilac projekta za Zapadni Balkan u beogradskoj kancelariji Fondacije ,,Fridrih Nauman”, koja je blisko povezana s opozicionom njemačkom Slobodnom demokratskom partijom (FDP).
Takva zabrinutost postoji i unutar njemačke vlade.
KAKVA JE PUTINOVA STRATEGIJA?
Srbija je jedan od najbližih saveznika Rusije u Evropi i do sada je odbijala da podrži sankcije Evropske unije protiv Moskve zbog njenog napada na Ukrajinu. Politikolog Vedran Džihić u izjavi za austrijski dnevni list „Prese“ kaže, međutim, da ne vjeruje da ruski predsjednik Vladimir Putin ima neku vrstu master-strategije za Zapadni Balkan.
„On jednostavno želi da zadaje udarce Zapadu. Želi da po svaku cijenu spriječi proširenje EU i prije svega proširenje NATO-a. On želi da poremeti stvari. Želi da veže zapadne resurse“, smatra Džihić.
Putin to, kaže Džihić, radi uz pomoć dezinformacija i sa saveznicima poput Vučića ili lidera bosanskih Srba Milorada Dodika.
„SRBIJA TRENUTNO NIJE VJERODOSTOJAN KANDIDAT“
Evropska unija ne bi trebalo da dozvoli Srbiji, a samim tim indirektno i Rusiji, da diktira njen kurs u vezi s prijemom novih članica, kaže njemački socijaldemokrata Ahmetović.
„U vremenima rastućeg autoritarizma i protekcionizma, EU mora da pokaže da ima snagu da nastavi da raste“, naglašava on.
Tina Boriz, šefica istraživanja Zapadnog Balkana i proširenja EU u berlinskom trustu mozgova Aspen-institut, smatra da Srbija trenutno nije vjerodostojan kandidat za članstvo u EU.
„Ograničenja slobode medija, snažno dominiran politički pejzaž i slaba podjela vlasti opterećuju institucionalne strukture“, ukazuje Boriz.
Štaviše, Srbija odbija da uskladi svoju spoljnu i bezbjednosnu politiku sa politikom EU, kaže Boriz i zaključuje da sve to „komplikuje ulogu Srbije u regionu i negativno utiče na njen put ka članstvu u EU“.
Nakon sastanka sa svojim srpskim kolegom Markom Đurićem, njemački ministar spoljnih poslova Vadeful zahtijevao je od Beograda „jasnu posvećenost“ stavu EU o spoljnoj i bezbjednosnoj politici.
,,Srbija mora da osudi rusku agresiju protiv Ukrajine”, rekao je.
Đurić je na toj zajedničkoj konferenciji za novinare naglasio da Srbija želi da postane čanica EU
„Srbija želi da što prije postane članica EU“, istakao je.
Ali, zapravo je predsjednik Vučić taj koji mora da se obaveže na posvećenost, kaže političar njemačkog SPD-a Ahmetović. Evropska unija, kako dodaje, mora „da zahtijeva jasan odgovor na pitanje u kom pravcu Srbija želi da ide – ka EU ili ka Rusiji. Taj odgovor prvenstveno mora da da predsjednik“.
PRIJEM CRNE GORE BIO BI PRITISAK NA SRBIJU
Markus Kajzer iz predstavništva Fondacije ,,Fridrih Nauman” u Beogradu navodi još jedan razlog za brzo pristupanje Crne Gore i Albanije Evropskoj uniji, to bi, smatra, izvršilo pritisak na Srbiju. Jer, ako bi došlo do toga „da Srbi u Crnoj Gori uživaju više prednosti zbog članstva u EU nego Srbi u Srbiji, onda bi oni mogli da počnu da preispituju svoj stav“.
Prema Kajzerovom mišljenju, EU bi trebalo da učini mnogo više da podrži reformističke snage u Srbiji, kao što su tekući protesti studenata i velikih dijelova stanovništva protiv vlade u Beogradu.
Preporučeno
Što se tiče pristupanja Evropskoj uniji dva vodeća kandidata, Crne Gore i Albanije, on naglašava: „Nekako se mora postići napredak – a to bi bio korak koji bi definitivno imao posljedice.“
Video