Euforija zbog onoga što tehnologija može da postigne „naduvana je finansijama Silicijumske doline s namjerom da iskrivi globalnu ekonomiju i podstakne geopolitička rivalstva, oblikujući svijet bez obzira na to hoće li se ikada ostvariti najneobičnije tvrdnje o mogućnostima vještačke inteligencije“, piše autor u članku pod naslovom „Kada pukne ‘balon’ vještačke inteligencije, ljudi će konačno imati priliku da povrate kontrolu“.

ChatGPT je pokrenut prije nešto više od tri godine i postao je najbrže rastuća potrošačka aplikacija u istoriji. Sada ima oko 800 miliona korisnika sedmično. Njegova matična kompanija, OpenAI, procjenjuje se na oko 500 milijardi dolara. Sem Altman, izvršni direktor OpenAI-ja, pregovarao je o zamršenim i, po nekima, sumnjivo netransparentnim dogovorima s drugim akterima u tom sektoru kako bi izgradio „infrastrukturu potrebnu za budućnost SAD, zasnovanu na vještačkoj inteligenciji“. Vrijednost tih poslova iznosi čak oko hiljadu i po milijardi dolara.

Stotine milijardi dolara za tu opkladu ulažu Alfabet (matična kompanija Gugla), Amazon, Epl, Meta (ranije Fejsbuk) i Majkrosoft, koji ima udio od 135 milijardi dolara u OpenAI-ju. Bez svih ovih investicija, američka ekonomija bi stagnirala.

Ekonomski analitičari i istoričari prethodnih industrijskih uzbuđenja – od željeznice u 19. vijeku do buma i pada „dotkom kompanija“ (.com) na prelazu u novi milenijum – nazivaju vještačku inteligenciju „mjehurom“.

Altman je rekao: „Postoje mnogi djelovi vještačke inteligencije za koje mislim da su trenutno pomalo u mjehurićima“, ali, naravno, njegov dio nije takav. Džef Bezos, osnivač Amazona, nazvao je vještačku inteligenciju „dobrom vrstom mjehura“ jer ubrzava ekonomski napredak – finansira infrastrukturu i širi granice ljudskog znanja. Te koristi će postojati i pošto „mjehur“ pukne i one, piše britanski kolumnista, opravdavaju propast malih ljudi, ali ne i Bezosovih, koji će pritom pretrpjeti štetu.

Povezani članci

Tehnologija

Etičko pitanje – da li vještačka inteligencija može da pati?

Društvo

Vještačka inteligencija ne može zamijeniti suštinsku ulogu novinara

Tehnologija

AI ugrožava japanske autore anime sadržaja?

„Optimizam tehnološkog bratstva je opojna mješavina staromodnog šarlatanstva, plutokratske megalomanije i utopijske ideologije“, piše u članku.

U njegovoj srži je lansiranje marketinške ideje: sadašnji modeli vještačke inteligencije već nadmašuju ljude u mnogim zadacima, a mašine će uskoro postići „opštu inteligenciju“ – kognitivnu svestranost nalik ljudskoj – što će dovesti do emancipacije mašina od potrebe za bilo kakvim doprinosom ljudi. „Generalno inteligentna vještačka inteligencija moći će sama da uči i dizajnira svoje nasljednike, napredujući kroz zapanjujuće eksponente sposobnosti ka višim dimenzijama superinteligencije.“

Kompanija koja pređe taj prag neće imati problema s novcem, a „ljudi koji ostvare tu viziju – a dominantni evanđelisti su svi muškarci – biće za sveznajuću vještačku inteligenciju ono što su drevni proroci bili za svoje bogove“, dok je „u tom post-homosapiens poretku malo manje jasno što će biti s nama ostalima“, piše autor.

SAD nijesu jedina supersila zainteresovana za vještačku inteligenciju, tako da „jurnjava Silicijumske doline za maksimalnom nevjerovatnošću ima geopolitičke implikacije“. Kina ima drugačiji pristup, djelimično diktiran tradicijom Komunističke partije centralizovanog industrijskog planiranja, ali i jednostavnom činjenicom da je druga u trci za inovacijama.

Peking se zalaže za bržu i širu primjenu vještačke inteligencije nižeg profila – ali i dalje moćne – na svakom nivou ekonomije i društva: „Kina igra na opšti podsticaj obične vještačke inteligencije, a SAD ciljaju na izvanredan skok u opštoj vještačkoj inteligenciji.“

Pošto je nagrada u toj trci globalna supremacija, malo je podsticaja za bilo koju stranu da brine o rizicima ili da prihvati međunarodne protokole koji ograničavaju upotrebu vještačke inteligencije i nalažu transparentnost u njenom razvoju. Ni SAD ni Kina nijesu zainteresovane da tu strateški vitalnu industriju podvrgnu standardima koje su pisali stranci.

„Proizlazi da ćemo, u odsustvu globalnog upravljanja, zavisiti od integriteta razbojničkih barona i autoritarnih aparatčika da izgrade etičke zaštitne ograde oko sistema koji su već ugrađeni u alate koje koristimo za rad, igru i obrazovanje“, piše kolumnista. Ove godine Ilon Mask je objavio da njegova kompanija razvija „Bejbi Grok“ – vještački „četbot“ namijenjen djeci od tri godine, dok je verzija za odrasle izražavala stavove bijelih suprematista i ponosno se identifikovala kao „MečaHitler“ (MechaHitler). Ta očiglednost je barem iskrena i lakše ju je uočiti nego suptilnije kodiranje predrasuda kod botova kojima nijesu date tvrde ideološke smjernice kakve Mask daje svojim algoritmima.

Nijesu svi sistemi vještačke inteligencije „veliki jezički modeli“ (LLM) poput „Groka“, ali su svi LLM-ovi podložni „halucinacijama“ i „zabludama“ stečenim iz materijala na kojem su obučeni. Oni ne „razumiju“ pitanje koje im postavlja čovjek i o njemu ne „razmišljaju“ kao ljudski um, već uzimaju zadatu temu, testiraju vjerovatnoću da se njeni ključni termini često pojavljuju zajedno u njihovim podacima za obuku i sastavljaju odgovor koji zvuči vjerovatno.

Često je rezultat tačan, obično ubjedljiv, ali može biti i smeće. Kako količina sadržaja generisanog vještačkom inteligencijom raste na mreži, mijenja se odnos beskorisnog sadržaja i kvaliteta. Pošto se ti modeli vještačke inteligencije sve više „hrane smećem“, ne može se vjerovati da će izbacivati hranljive informacije“, piše autor.

„Na ovoj putanji se pojavljuje sumorna destinacija: vještačka pseudo-realnost posredovana ulizičkim mehaničkim potomstvom narcisoidnih oligarha iz Silicijumske doline“, navodi se u članku.

Ali to nije jedini dostupan put, niti je nužno najvjerovatniji.

„Iracionalno oduševljenje pristalica vještačke inteligencije i njihovo cinično uparivanje sa Trampovom administracijom poznata je priča o ljudskoj pohlepi i kratkovidosti, a ne nova faza u evoluciji. Proizvod je zaista fenomenalan, ali manjkav na načine koji su kodirani deformisanim karakterom njegovih stvaralaca, čiji su talenti prodaja i finansijski inženjering.“

„Pravi ‘balon’ nisu procjene vrijednosti akcija, već naduvani ego industrije koja misli da je samo još jedan korak udaljena od računarskog božanstva“, ali kad „američka ekonomija Ikara (pošto joj se istopi vosak s krila) udari u hladno more, postojaće šansa da se čuju i drugi glasovi o riziku i regulaciji“, piše autor.

„Možda neće doći 2026. godine, ali se bliži trenutak kada ozbiljnost ponuđenog izbora i potreba da se sa njim suočimo postaju neizbježni. Da li treba da izgradimo svijet u kojem je vještačka inteligencija stavljena u službu čovječanstva, ili će biti obrnuto? Neće nam trebati ChatGPT da nam kaže odgovor“, zaključuje kolumnista Gardijana Rafael Ber.