Neobična zvijezda, koja bi moglo da bude potomak jedne od prvih zvijezda u svemiru, toliko je siromašna metalima da narušava jedno od osnovnih pravila formiranja zvijezda.

Sve poznate zvijezde pokreće nuklearna fuzija, proces u kojem se atomi lakših elemenata pod ogromnim pritiskom spajaju u teže elemente, oslobađajući pri tome veliku količinu energije.

Najčešći primjer je spajanje vodonika, najzastupljenijeg elementa u zvijezdama, u helijum, drugi najzastupljeniji element. Ali u samim jezgrima zvijezda mogu se naći i drugi spojeni elementi, uključujući ugljenik, kiseonik i gvožđe – pri čemu je gvožđe najzastupljeniji metal u zvijezdama. Teži metali poput zlata, bakra i uranijuma nastaju kada umiruće zvijezde eksplodiraju u supernovama i mogu se takođe naći u većini zvijezda.

Međutim, nisu sve zvijezde jednake. Neke imaju mnogo veći udio teških elemenata, odnosno višu metaličnost, od drugih. Ovo uglavnom zavisi od toga koji su materijali ostali iza eksplodiranih zvijezda u njihovom dijelu svemira. Zvijezde sa vrlo niskom metaličnošću, često nazivane „čistim” (ili „prvobitnim”), veoma su tražene među astronomima jer su najsličnije prvim zvijezdama u svemiru, koje nikada nisu direktno posmatrane.

U novoj studiji, istraživači su otkrili novu zvijezdu pod nazivom J0715-7334, koja ima najnižu metaličnost od svih do sada poznatih zvijezda i to za značajnu razliku.

Povezani članci

Svijet

Neobična galaksija: Masa oko 100 milijardi puta veću Sunca, a sada snimljena 10 puta jasnije

Svijet

Astronomi otkrili neobičan objekat

Politika

Astronomi pronašli planetu: Kako će svijet izgledati za osam milijardi godina

Novootkrivena zvijezda, crveni džin približno 30 puta masivniji od Sunca, skoro je dva puta „čistija” od prethodnog rekordera po niskoj metaličnosti i ima više od 10 puta manje metala od najsiromašnije zvijezde u gvožđu koja je do sada otkrivena, pokazuju prvi spektrografi njene svjetlosti. Sada drži oba ova rekorda, navode istraživači.

Procjenjuje se da je J0715-7334 udaljena oko 85.000 svjetlosnih godina od Zemlje, mada tačna distanca može teško da se odredi. To je smješta unutar Mliječnog puta, ali ugaoni moment zvijezde ukazuje da je porijeklom iz Velikog Magelanovog oblaka – patuljaste galaksije sa oko 30 milijardi zvijezda, koja orbitira oko Mliječnog puta – prije nego što je „pala” u našu galaksiju.

Ono što čini J0715-7334 posebno zanimljivom jeste i niska koncentracija ugljenika. Većina drugih zvijezda siromašnih gvožđem ima relativno visok udio ugljenika, što podiže njihovu ukupnu metaličnost. (Zbog toga prethodna zvijezda sa najmanje gvožđa nije držala i rekord za najnižu metaličnost, jer se ugljenik računa u metaličnost iako nije metal.)

Ova izuzetno niska metaličnost ukazuje da je J0715-7334 direktni potomak zvijezde prve generacije, nastale iz prvobitnih oblaka vodonika koji su ostali nakon Velikog praska. To astronomima pruža rijetku priliku da zavire u same početke evolucije zvijezda.

Otkriće bi takođe moglo pomoći naučnicima da shvate kako zvijezde sa tako malo metala uopšte mogu da nastanu, što bi po trenutnim teorijama trebalo da bude nemoguće.

J0715-7334 je tek druga poznata zvijezda čija metaličnost pada ispod onoga što astronomi nazivaju „pragom hlađenja fine strukture”. Taj prag određuje minimalnu količinu teških elemenata potrebnih da oblaci užarenog gasa dovoljno ohlade da bi se zvijezde mogle formirati, jer ti elementi oslobađaju više energije, što zauzvrat hladi okolinu.

Istraživači smatraju da su zvijezde poput J0715-7334 ipak uspjele da se formiraju zahvaljujući kosmičkoj prašini – sitnim fragmentima mrtvih zvijezda i planeta – koja možda obezbjeđuje dodatno hlađenje gasu.