Jugoslovenska kinematografija izuzetno je bogata. Neki od ovih filmova su prava remek-djela što nije čudno jer Balkan posjeduje izuzetne glumce, reditelje i filmske radnike uopšte. Iako je od nastanka sljedećih filmova prošlo 20 godina, oni su i dalje jako gledani, o njima se priča a nekim glumcima bili su prekretnica u karijeri..

Rane, (1998. godina)

Period devedesetih u državi Srbiji, tada još Jugoslaviji, mnogi smatraju jednim od najgorih za tu zemlju posljednjih godina. Hiperinflacije, nezaposlenost i socijalni nemiri, bili su skoro pa normalna pojava u zemlji u kojoj je vladalo totalno beznađe. Kao što to često biva u svijetu umjetnosti, jedno takvo okruženje bilo je inspiracija mnogim rediteljima koji su svoj bijes i nezadovoljstvo sveopštim stanjem, uspjeli da kanališu snimajući filmove.

Upravo te i takve devedesete, podarile su nam ostvarenja visokog kvaliteta, od kojih su mnoga stekla kultni status. Pored vrlo teških uslova za snimanje, baš tih godina, srpska kinematografija okitila se Zlatnom palmom u Kanu, nagradom Fipresci u Veneciji i postala bogatija za Lepa sela, lepo gore, koja su uvrštena na mnoge liste najboljih ratnih filmova ikada.

Kroz priču o prijateljstvu dvojice mladića Pinkija i Švabe i njihovom usponu u sam vrh kriminalnog miljea, Rane na možda i najvjerniji način od svih ovih filmova prikazuju jedno posrnulo društvo, kakvo je bilo ono u Srbiji tih devedesetih godina.

Društvo gdje se poštenje i rad gotovo i ne isplate i gdje se preko noći postaje bogat, ali na jedan izopačen i nenormalan način. Pored toga, ovaj film bavi se temom izdaje i oprosta kao i njihovim uticajem na prijateljstvo dva najbolja druga.

Sjajne uloge ostvarili su (Dušan Pekić kao Pinki i Milan Marić kao Švaba) i doprinijeli autentičnosti koju Rane svakako posjeduju. 

Podzemlje (1995. godina)

Priča o jednom čoveku koji grupu ljudi i prijatelja drži u improvizovanom naselju ispod zemlje. Govoreći im kako je Beograd još pod okupacijom Njemaca, tjera ih da proizvode oružje, koje će kako kaže, poslužiti u borbi protiv okupatora, kojih u Beogradu već odavno nema.

Često tumačen na različite načine, Podzemlje je reakcija Kusturice na uništavanje zemlje u kojoj je rođen, kako je jednom prilikom i sam rekao. Ovo je film o manipulaciji, lažima, falsifikovanju stvarnosti kao i nama samima.

Rađen u koprodukciji sa još pet zemalja, sa budžetom od 14 miliona dolara, jedan je od najskupljih filmova srpske kinematografije.

Poznat i pod nazivom Bila jednom jedna zemlja, bio je srpski kandidat za Oskara i dobitnik Zlatne palme u Kanu, što je jedan od najvećih uspjeha srpskog filma ikada.

Bure baruta (1998. godina)

Snimljen prema istoimenoj pozorišnoj predstavi, ovaj film bavi se devedestim godinama, opisujući ih uparvo kao Bure Baruta. 

Film govori o raznim likovima, čije će se sudbine spojiti u jednoj beogradskoj noći. U jednom takvom nesrećnom vremenu, sa ljudima ispunjenim frustracijama i bijesom, vidjećemo da za nasilje i tragediju, treba sasvim malo.

Brutalan i mračan, kao i vrijeme o kome govori, Bure baruta okupilo je sjajnu glumacku ekipu. Dragan Nikolić, Nebojša Glogovac, Aleksandar Berček, Lazar Ristovski, Milena Dravić, samo su neki od njih.

Jednu od svojih najboljih rola, upravo u ovom filmu , ostvario je tada mladi Sergej Trifunović, glumeći agresivnog mladića koji ulazi u autobus i počinje maltretirati ostale putnike.

Kvalitet ovog filma, čiju režiju potpisuje veliki Goran Paskaljević, prepoznat je i u Evropi, o čemu svjedoče mnoge nagrade, od kojih je Fipresci na festivalu u Veneciji, možda i najznačajnija.

Lepa sela, lepa gore (1996. godina)

Drugi film Srđana Dragojevića na ovoj mini listi, inspirisan je istinitim događajima i govori o grupi srpskih vojnika zarobljenih u jednom tunelu, za vrijeme rata u Bosni i Hercegovini.

I pored činjinice da je za neke bio prosrpski, za druge antisrpski, film je doživio veliku popularnost širom bivše Jugoslavije. Iako je bavljenje ratnom tematikom, naročito na Balkanu vrlo nezahvalno i teško, Dragojević je skupio hrabrosti i snimio film koji bez obzira na viđenje nekih, šalje jednu antiratnu i prije svega ljudsku poruku.

Film za koji je kritičar Nju Jork Tajmsa napisao da je snažniji od Kjubrikovog Bojevog metka, postigao je ogroman uspjeh u državama poput Grčke, Brazila i Slovenije, dobio odlične kritike nekih od najuticajnijih kritičara u svijetu i našao se na nekim od lista najboljih ratnih filmova ikada.

Bio je srpski kandidat za Oskara, ali nije uspio izboriti nominaciju.

{youtube}P5rlk6jNriE{/youtube}

Nož (1999. godina)

Vrlo često, filmovi snimljeni prema književnim djelima nisu na nivou istih. Sa druge strane, veliki je broj onih koji nakon gledanja filma (a čitajući knjigu prije toga) nisu zadovoljni viđenim.

Jedan od primjera za koji možemo reći da je film podjednako dobar kao i knjiga na osnovu koje je rađen, jeste i film Nož.

Rađen prema istoimenom romanu Vuka Draškovića, Nož kroz nekoliko ljudskih sudbina nudi odličan prikaz bjesmisla rata i svega onoga što on ostavlja za sobom. 

Emotivno snažna i potresna, ova drama dotiče se i sudbine naših prostora, često opterećenih raznim ratovima i istorijama, koji nas kao neko prokletstvo u kontinuitetu prate.

Lajanje na zvezde (1998)

Film o jednom razredu i školskim dogodovštinama. Za razliku od ostalih filmova na listi, ovaj se ni jednog trenutka ne dotiče konteksta devedestih. Pun duha i energije karakteristične za mladost, ovo je film o učenicima, prvim simpatijama i nekim starim, lijepim vremenima, o vremenima kada su učenici poštovali starije, pa tako i profesore, gradeći sa njima jedan istovremeno drugarski odnos.

Iako nije osvajao značajnije nagrade, Lajanje na zvezde postaje kultni film, na kome su odrastale i sa kojim su se identifikovale mnoge generacije.

Reditelj Zdravko Šotra, uspio je odlično da iskoristi sjajan scenario Milovana Vitezovića i snimi film u kome nema brutalnosti niti vulgarnosti, koji je prepun sjajnih replika i dijaloga , koji se među filmofilima koriste i danas.

{youtube}ORmE6s7PXUk{/youtube}

Napomena: Neki od filmova iz ovog perioda koje svakako treba pogledati su : Mi nismo anđeli, Crni bombarder, Ubistvo s predumisljajem, Tuđa Amerika, Urnebesna tragedija, Stršljen, Točkovi, Tri palme za dve bitange i ribicu, Crna mačka, beli mačor, Tito i ja, Balkanska pravila…