Rak bešike je relativno rijedak oblik raka koji počinje u sluznici bešike. Najčešći tip je urotelijalni karcinom (UC). Drugi tipovi uključuju adenokarcinom i karcinom skvamoznih ćelija. Ovaj karcinom ima najveću stopu recidiva od bilo kog maligniteta, nakon liječenja bolest se može vratiti, tako da pacijenti sa ovom bolešću treba da se često prate i budu oprezni oko simptoma.

Kliničke manifestacije raka bešike su sledeće:

Bezbolna makro hematurija-pojava krvi urinu, predstavlja klasičnu prezentaciju bolesti koju ima približno 80-90% pacijenata. Mogu se javiti i simptomi iritacije bešike (npr. disurija – bolno i/ili otežano mokrenje, hitnost i učestalost mokrenja) kod oko 20-30% pacijenata. Bol u karlici ili kostima, otok donjih ekstremiteta ili bol u boku se javljaju kod pacijenata sa uznapredovalom bolešću

Poruka:

Ako primjetite krv u urinu, čak i ako dođe i nestane, trebalo bi da posjetite svog ljekara opšte prakse kako bi se uzrok istražio.

Vrste raka bešike

Kada se dijagnostikuje, rak mokraćne bešike se može klasifikovati prema tome koliko se daleko proširio. Ako se maligne ćelije nalaze unutar sluznice bešike, to se klasifikuje kao neinvazivni karcinom mokraćne bešike (rani rak mokraćne bešike). Ovo je najčešći tip raka bešike.

Kada se maligne ćelije šire izvan sluznice, u okolni mišić mokraćne bešike, to se naziva mišićno-invazivni rak mokraćne bešike (ili invazivni rak mokraćne bešike). Ovo je manje česti stadijum bolesti ali ima visok rizik da se proširi na druge organe osnosno da metastazira.
Ako se rak mokraćne bešike proširio na druge djelove tela, poznat je kao uznapredovali ili metastatski rak mokraćne bešike.

Faktori rizika

• Pušenje (najčešći faktor rizika, koji uzrokuje ≥ 50% novih slučajeva)
• Prekomjerena upotreba fenacetina (zloupotreba analgetika)
• Dugotrajna upotreba ciklofosfamida ( citostatika iz gripe alkilirajućih agenasa)
• Hronična iritacija (npr. kod šistosomijaze, hroničnom kateterizacijom ili kamencima u bešici)
• Izloženost ugljovodonicima, metabolitima triptofana ili industrijskim hemikalijama, posebno aromatičnim aminima (anilinske boje, kao što je naftilamin koji se koristi u industriji boja) i hemikalijama koje se koriste u industriji gume, električne energije, kablova, boja i tekstila

Čini se da je većina slučajeva raka mokraćne bešike uzrokovana izlaganjem štetnim supstancama, koje dovode do abnormalnih promjena u ćelijama bešike tokom mnogo godina.
Duvanski dim je čest uzrok i procenjuje se da je više od jedan od tri slučaja raka mokraćne bešike uzrokovano pušenjem.
Takođe je poznato da kontakt sa određenim hemikalijama koje su se ranije koristile u proizvodnji izaziva rak mokraćne bešike. Međutim, ove supstance su od tada zabranjene.

Većina karcinoma mokraćne bešike dijagnostikuje se u ranoj fazi, kada je bolest visokom procentu izliječiva. Ali čak i rak mokraćne bešike u ranoj fazi može se vratiti nakon uspješnog lečenja. Iz tog razloga, ljudima sa rakom mokraćne bešike obično su potrebni kontrolni testovi godinama nakon liječenja kako bi se otkrio recidiv ( povratak) bolesti.

Kod više od 40% pacijenata, tumori se ponavljaju na istom ili drugom mjestu u bešici, posebno ako su tumori veliki ili slabo difentovani ili ako je prisutno više tumora. Rak bešike ima tendenciju da metastazira u limfne čvorove, pluća, jetru i kosti

Dijagnoza se postavlja pregledom bešike- cistoskopijom sa biopsijom
Cistoskopija i biopsija abnormalnih područja ili resekcija tumora su potrebne za dijagnozu i kliničko određivanje stadijuma. Cistoskopija je endoskopski pregled kojeg izvodi urolog a kojim se kroz mokraćnu cev – uretru, uđe u mokraćnu bešiku gdje se može ispitati prisustvo ili odsustvo tumora. Takođe se ispituju karakteristike tumora, veličinu, lokalizaciju i zavisnosti od takvog nalaza planira dalje liječenje.

Liječenje

Za nemišićno-invazivne tumore bešike (karcinom in situ, Ta, T1), koji čine 70 do 80% karcinoma bešike zlatni standard liječenja je TUR tumora bešike – transuretralna resekcija tumora mokraćne bešike. To je endoskopska procedura kojom se tumor koji je ranije verifikovan pokušava u cijelosti odstraniti iz volumena mokraćne bešike.

Uvjek kada se skida taj tumor, skida se i dio zdravog tkiva i sve to se šalje na patohistološku analijz koja nama daje detaljen podatke na osnovu kojih vršimo prognozu bolčesti I pravimo strategiju kontrola ili liječenja. Između ostalog dobijamo i podatak o tome da li je to tumor koji je lokalizovan karcinom ili seže dublje u mišič bešike. Ako je tumor lokalizovan, nakon prve resekcije pacijenti dolaze na kontrole, cistoskopije se ponavljaju na tri mjeseca i tako nekoliko godina. To je segment liječenja gdje pacijenta prati urolog I pregledima uočava da li ima pojave recidiva i nakon toga opet radi na resekciju i tako dokle god je moguće. Međutim, jednom momentu tumor ili prestane da se pojavljuje ili on progradira u viši gradus pa se model liječenja menja.

Kada je tumor zahvatio mišić bešike to je jasan pokazatelj da se radi o lokalno uznapredovaloj bolest i onda TUR mokraćne bešike nije više metoda liječenja.

Radikalno hirurško lečenje je rezervisano za pacijente kod kojih je zahvaćen mišić tumorom. Osim te indikacije za radikalnu hiruršku intrevenciju indikovani su i pacijenti koji imaju lokalizovani karcinom zaustavljen u mukozi ali je tumor velikih dimenzija, tumore koji se često vraćaju, multilokularni – tumore na više mjesta, pacijenti koji loše odreaguju na terapiju BSŽ-om koja se daje u bešiku lokalno

Za pacijente sa invazijom muskulature mokraćne bešike, 5-godišnja stopa preživljavanja je oko 50%, ali neoadjuvantna hemoterapija ( terapija koja se daje prije operacije sa ciljem da smanji volumen tumora i operciju učini uspiješnijom) poboljšava ove rezultate kod pacijenata osetljivih na hemoterapiju. Generalno, prognoza za pacijente sa progresivnim ili metastatskim invazivnim karcinomom bešike je loša. Prognoza za pacijente sa skvamoznim karcinomom ili adenokarcinomom bešike je takođe loša jer su ovi karcinomi obično visoko infiltrativni i često se otkrivaju u uznapredovalom stadijumu.

U metastaskoj fazi bolesti pacijenti se liječe hemiterapijom na bazi platine, međutim skoro pola pacijenta zbog pridruženih bolesti te lošeg opšteg stanja nijesu kandidati za ovaj vid liječenja. Imuno terpija ima svoje mjesto u liječenju metastaske faze bolesti, najbolji učinak je pokazala kao terapija održavanja efekta koji je postignut primjenom pomenutog režima hemioterapije.

Kako se radi o upornoj, iscrpljujućoj bolesti, sa visokim malignim potencijalom, to je važno ukazati na simptome bolesti i potrebu da se isti ne zanemare kako bi se osoba na vrijeme javila urologu, koji će sprovesti dijagnostičke procedure za otkrivanje, a ako se radi o ranom stadijumu bolesti i za liječenje ovog maligniteta.

dr Sanja Lekić