Obrazloženje prijedloga prenosimo u cijelosti:
“Predlažemo da se dr Draganu Hajdukoviću dodijeli Trinaestojulska nagrada za 2025 godinu. Za nagradu ga prije svega preporučuju naučni rezultati u daljem napretku i razvoju njegove teorije gravitacionih svojstava kvantnog vakuma, kao moguće osnove dubljeg razumijevanja Kosmosa i njegove evolucije. Uporedo sa naučnim radom na tromeđi fizike, astrofizike i kosmologije (koji je primarni razlog nominacije za Trinaestojulsku nagradu), dr Hajduković je objavio i malenu ali sadržajnu knjigu koja sumira samoubilački odnos čovječanstva prema sistemima za održavanje života na Zemlji i sagledava i oživljava ideju i projekat Ekološke države u novim uslovima 21. vijeka (35 godina poslije njegovog nastajanja).Najznačajnija ideja u knjizi je razrađena i objavlena kao rad u inostranstvu.
U periodu relevantnom za dodjeljivanje Trinaestojulske nagrade za 2025. Godinu, ostvarenja dr Dragana Hajdukovića se mogu podijeliti u dvije veoma različite kategorije.
Naučni rad na tromeđi fizike, astrofizike i kosmologije
U prethodnoj godini, najznačajnije ostvarenje Hajdukovića je naučni rad „Antimatter Gravity Experiments, the Astronomical Challenges to ΛCDM Cosmology and the Quantum Vacuum as a Possible Source of Gravity in the Universe“ („Gravitacioni Eksperimenti sa Antimaterijom, Astronomski Izazovi ΛCDM Kosmologiji i Kvantni Vakum kao Mogući Izvor Gravitacije u Kosmosu“). Rad je objavljen u naučnom časopisu vodećeg svjetskog izdavača naučnih časopisa „Springer Nature“; može naći na sledećem linku.
Najkraće, suština je u tome da najnoviji eksperimenti u CERN-u i astronomska posmatranja novom generacijom teleskopa, otkrivaju niz fenomena koje su potpumo iznenađenje za naš do sada najbolji model Kosmosa (to jest ΛCDM kosmologiju). Preciznije govoreći, najnoviji eksperimentalni i astronomski rezultati stavljaju ΛCDM kosmologiju pred za nju nerješive probleme, a Hajdukovićev rad pokazuje kako se fenomeni koji su iznenađenje za savremenu fiziku, astrofiziku i kosmologiju, mogu objasniti u okviru njegove alternativne kosmologije, zasnovane na hipotezi gravitacione polarizacije kvantnog vakuma.
Sljedeća dva primjera su ilustracija eksperimentalnih i astronomskih izazova ΛCDM kosmologiji, koji idu u prilog Hajdukovićevoj teoriji. Nedavni gravitacioni eksperiment sa antimaterijom u CERN-u ukazuje na iznenađujuću mogućnost da materija i antimaterija imaju različita gravitaciona svojstva. Prve zvijezde i galaksije su nastale mnogo brže nego sto je moguće u okviru ΛCDM kosmologije; drugim riječima astronomi vide zvijezde i galaksije koje po „vladajućoj“ ΛCDM kosmologiji ne mogu ni da postoje.
Iako je jos prerano za definitivne zaključke, najnoviji eksperimenti i astronomska posmatranja ukazuju da bi Hajdukovićeva teorija mogla biti tačna.
Naravno, priloženi rad koji je centralan i odlučujući za dodjeljivanje Trinaestojulske nagrade, nije jedino Hajdukovićevo naučno ostvarenje u ovom periodu. Drugo po važnosti je: The weakening of ”dark energy” as an inevitable consequence of the hypothetical gravitational polarisation of the quantum vacuum (dostupno na naučnom portalu https://hal.science/hal-05017700/ i u procesu objavljivanja u naučnom časopisu); ovaj rad pokazuje kako Hajdukovićeva teorija može objasniti fenomen slabljenja takozvane tamne energije sa ekspanzijom Kosmosa.
Ekologija i ljudsko društvo
Prošle godine Dragan Hajduković je objavio knjižicu „The World Forum for a Sustainable Society on Earth & The Ecological State of Montenegro“ (Svjetski Forum za Održivo Društvo na Zemlji i Ekološka Država Crna Gora). Izdavač je Agencija za zaštitu životne sredine (Environmental protection Agency of Montenegro) na čijem zvaničnom sajtu je knjižica dostupna svim građanima.
U prvom dijelu knjižice naslovljenom „Čovječanstvo u ratu sa prirodom“ (Humankind at war with Nature) je dat kratak ali izvanredan popularni prikaz samoubilačkog odnosa čovječanstva prema prirodi i katastrofalnih opasnosti koje prijete od zastrašujućeg zagađenja vode, zemlje, hrane i vazduha i galopirajućih klimatskih promjena.
Drugi dio knjižice naslovljen „Razmišljanje o rješenjima“ (Thinking about solutions) u istom stilu (kratko, jasno i impresivno) daje značajne ideje kako razviti planetarni sistem donošenja odluka zasnovan na naučnom znanju, sagledava i oživljava ideju i projekat Ekološke države u novim uslovima 21. vijeka (35 godina poslije njegovog nastajanja u 20. vijeku) i lansira ideju održavanja u Crnoj Gori „Svjetskog Foruma za Održivo Društvo na Zemlji“.
Posebno ističemo da je najvažnija ideja iz knjige razrađena i objavljena kao rad „Scientists’ Warning on the decision-making system and production in a sustainable society“ (Naučno upozorenje o sistemu donošenja odluka i proizvodnji u održivom društvu). Rad je dostupan na linku, u procesu je objavljivanja u naučnom časopisu, a svjetsko udruženje naučnika „Alliance of World Scientists“ koje ima 27 hiljada članova ga je uvrstilo na svoju listu značajnih naučnih upozorenja čime je rad daleko prešao granice Crne Gore.
Preporučeno
Na osnovu svega smatramo daHajduković treba da dobije Trinaestojulsku nagradu za 2025. godinu za pionirski rad i rezultata na tromeđi fizike, astrofizike i kosmologije. Dodatna ostvarenja vezana za ekologiju i ljudsko društvo čine još vrednijom nagradu zasluženu radom u oblasti prirodnih nauka”.
Video