Klimatske promjene, pored drugih problema i nebrige nadležnih, uslovili su da nivo Biogradskog jezera prethodnih godina dostigne svoj istorijski minimum. Stručnjaci su upozoravali da se proces nestajanja jezera, koji traje godinama, mora makar usporiti, a prije dvije godine se krenulo u sprovođenje detaljnih istraživanja pojava i procesa, koje utiču na kolebanja nivoa jezera.

Hidrolog Hidrometeorološkog zavoda Crne Gore Golub Ćulafić u razgovoru za naš portal objašnjava da je ovo jezero ledničkog porijekla, te da pripada grupi akumulacionih.

“Iz cirkova sa najviših djelova Bjelasice, spuštao se lednik kroz dolinu Biogradske rijeke, i tim nastalim materijalom je pregrađen nekadašnji valov, na čijem je mjestu nastalo jezero. Jezero hrani vodom Biogradska rijeka, kao i niz povremenih potoka (Lalev potok itd), dok voda iz jezera otiče Jezeršticom, desnom pritokom Tare”, kazao je Ćulafić.

“Biogradsko jezero može postati samo plavno polje”

Pojava ovakvog stanja na Biogradskom jezeru, tokom jeseni je česta pojava već duži niz godina, a to se sve javlja zbog, kako kaže, uzročno-posljedičnih faktora i elemenata kao što su: pojave ponorskih zona, klimatske varijacije, erodovanja čeone morene, zasipanja dna i pojave eutrofikacije.

Povezani članci

Hronika

Troje povrijeđenih kod skretanja za Biogradsko jezero: Vozilo nakon udesa završilo na krovu

Ekonomija

Abazović predlaže pomjeranje zimskog raspusta, Damjanović traži da školska godina počne 11. septembra

Politika

Živković: Auto-put otvorio novu ekonomsku i privrednu perspektivu sjevera Crne Gore, završićemo i drugu i treću dionicu

“Jezerštica se sve više usijeca u morenski materijal, zbog čega dolazi do pojave regresione erozije i opadanja nivoa. Prirodni proces zasipanja i eutrofikacije Biogradskog jezera značajno ubrzava i negativan uticaj klimatskih promjena. Od nanosa koji dolazi Biogradskom rijekom, oko njenog ušća i obalskih strana, počinje da se formira masivan sprud, koji ima tendenciju širenja prema otoci Jezerštici. Ukoliko se to ostvari, Biogradsko jezero, može da se pretvori u endoreični basen, tj. postaće neprotočno, što će onemogućiti migraciju akvatičnih ogranizama i pojačanog procesa autrofikacije”, naveo je Ćulafić.

Jezerštica iz jula ove godine; Foto: Privatna arhiva

Ističe da će u takvom scenariju jezero vremenom potpuno izgubiti svoja hidrološka svojstva i lako može postati jezero povremenog karaktera, tj. plavno polje.

“Usljed zasipanja nanosom, ekosistem jezera trpi značajne promjene, transformišući se iz jezerskog u močvarno stanište (posebno u južnom dijelu). Ako se ovakav trend nastavi, za nekoliko decenija, morfometrija jezera će biti značajno degradirana, kao i sve funkcije i ambijentalno-ekološke vrijednosti jezera. Za njegov ekosistem, posebno je sporno zasipanja jezera, koje dovodi do destrukcije riječnog korita i hiporeične zone, koja je od ogromnog značaja za mrijest riba (pastrmke) i stanište je vodenih makrobeskičmenjaka”, kazao je Ćulafić.

Očuvanje i unapređenje prirodnog potencijala jezera

U cilju očuvanja i unapređenja prirodnog potencijala Biogradskog jezera, koje se nalazi na 1.094 mnv i pri srednjem vodostaju ima površinu od oko 228,5 km², posljednje dvije godine je Ministarstvo održivog razvoj i turizma uz pomoć EU, krenulo u sprovođenje detaljnih istraživanja pojava i procesa, koje utiču na kolebanja nivoa jezera.

U tu svrhu je oformljen stručni tim, koji sprovodi detaljna hidrološka, hidrogeološka i geološka istraživanja u cilju izrade adekvatnih podloga, kao i donošenja određenih zaključaka, smjernica i preporuka za rehabilitaciju i očuvanje Biogradskoj jezera.

Biogradsko jezero iz decembra 2021; Foto: Privatna arhiva

Ćulafić objašnjava da bi terenskim istražnim i studijskim radovima, trebalo da se identifikuju interakcije Biogradskog jezera i okolnog ambijenta, kao i da se evaluiraju fizičko-geografski i biohemijski procesi u slivu jezera.

“Da bi se sagledale u kojoj mjeri se javljaju takve promjene, kroz realizaciju projekta istraživanja, izvršiće se batimetrijski premjer akvatorije jezera, kao i geodetski premjer poprečnih i podužnih profila Biogradske rijeke i Jezerštice, kao i samog jezera”, istakao je Ćulafić.

Uspostavljen je, kako dalje navodi i kontinuirani monitoring nivoa (vodostaj) na samom jezeru, Biogradskoj rijeci i Jezerštici, gdje se periodično obavljaju i hidrometrijska mjerenja, čime će se dobili adekvatni podaci o vodnom režimu kao i njegovim samim unutargodišnjim varijacijama.

“Ista sudbina prijeti brojnim planinskim jezerima”

Naš sagovornik napominje i da se veoma važan aspekt istraživanja ogleda u istraživanju i kartiranje geoloških, hidrogeoloških i geomorfoloških pojava i procesa u ovom basenu.

“Nakon ovih detaljnih istraživanja će se dobiti adekvatne podloge, na osnovu kojih će se moći na pouzdan način pripremiti Studija revitalizacije i zaštite Biogradskog jezera i Jezerštice. Studija bi trebalo da posluži kao osnova za izradu viših nivoa tehničke dokumentacije, kojim bi se projektovali tehnički, biotehnički i biološki radovi kao i mjere za revitalizaciju i konzervaciju Biogradskog jezera”, kaže  sagovornik portal Dnevno.me.

Foto: Privatna arhiva

Opšti konsenzus je, kako ističe, da prostor Nacionalnog parka Biogradska gora predstavlja razvojnu šansu opština koje gravitiraju Bjelasici, te da projekat njegove zaštite predstavlja osnovu za budući turistički, privredni i svaki drugi razvoj kao i šansu i mogućnost da se jezero na najbolji način očuva i valorizuje.

“Kako se na prostoru Bjelasice, a i ostalog dijela sjeverne Crne Gore nalazi još veliki broj planinskih jezera, kojima prijeti ista “sudbina” kao i Biogradskom, ukoliko se ne preduzmu adekvatne mjere, mogla bi se dalja istraživanja usmjeriti i u tom pravcu, čime bi dobili jasan uvid u stanje i perspektive prirodnih jezera u Crnoj Gori”, poručuje Ćulafić.