SIMPTOMI OSOBE KOJA BOLUJE OD MAJMUNSKIH BOGINJA

Svjestska zdravstvena organizacija navodi da se obično radi o “samoograničavajućoj bolesti” čiji simptomi traju od dvije do četiri nedjelje.

Znaci majmunskih boginja podrazumijevaju temperaturu, jaku glavobolju, bol u mišićima, manjak energije i oticanje limfnih čvorova.

Oticanje limfnih čvorova je znak oboljenja od majmunskih boginja koje odvaja ovu bolest od oboljenja poput morbila, koje na početku mogu imati iste simptome kao i majmunske boginje.

Povezani članci

Svijet

SZO: Moguća međunarodna vanredna situacija zbog majmunskih boginja

Društvo

IJZ: Nevakcinisano dijete oboljelo od malih boginja, epidemiološku situaciju pažljivo prate nadležne zdravstvene institucije

Društvo

Pregledi za rano otkrivanje raka dojke besplatni i dostupni svima

Osip i plihovi na koži javljaju se nekoliko dana nakon pojave temperature (kada ona spadne) i uglavnom se pojavljuju na licu i ekstremitetima (rjeđe na trupu). Svaki treći oboljeli ima osip i na genitalijama. Iz IJZ-a ističu da osip prolazi kroz faze makule, papule, vezikule, pustule i kruste koje na kraju otpadnu.

KAKO SE PRENOSE MAJMUNSKE BOGINJE

IJZ pojašnjava da su moguća dva načina prenošenja: 1. prenošenje sa životinje na čovjeka i 2. sa čovjeka na čovjeka:

“Virus majmunskih boginja se prenosi sa životinje na čovjeka, ili sa čovjeka na čovjeka i to direktnim prenosom (ugrizom ili ogrebotinom, kontaktom sa tjelesnim tečnostima ili materijalom lezije, putem kapljica respiratornog trakta, seksualni kontakt kao moguć put prenosa) ili indirektnim prenosom (konzumiranje nedovoljno termički obrađenog mesa, preko kontaminiranih predmeta ili kontaminirane odjeće ili posteljine).

Prenos sa životinje na čovjeka može nastati direktnim kontaktom sa krvlju, tjelesnim tečnostima ili kožnim i mukoznim lezijama zaraženih životinja. Mogući rizik za prenošenje virusa je i konzumacija neadekvatno kuvanog mesa i drugih životinjskih proizvoda zaraženih životinja.

Prenos sa čovjeka na čovjeka nastaje kao posljedica bliskog kontakta sa respiratornim izlučevinama i kapljicama, kao i lezijama kože zaražene osobe ili sveže kontaminiranih predmeta. Prenos putem kapljica iz respiratornog trakta obično zahtijeva produženi kontakt licem u lice sa oboljelom osobom pa se zdravstveni radnici, članovi domaćinstva i drugi bliski kontakti aktivnih slučajeva smatraju osobama u povećanom riziku od obolijevanja”, navode iz IJZ-a.

Majmunske boginje se prenose i seksualnim kontaktom. Važno je naglasiti da se ova vrsta boginja prenosi kada osoba ima seksualne odnose sa različitim partnerima i kada su ti odnosi učestali. Ovim je opovrgnuta dezinformacija da se virus širi isključivo u gej populaciji.

Prenos majmunskih boginja je moguć i preko placente sa majke na fetus ili prilikom bliskog kontakta tokom i nakon rađanja.

“Za sada, van endemskog područja nije registrovan prenos sa majke na fetus”, navode iz IJZ-a za Standard.

PREVENCIJA MAJMUNSKIH BOGINJA

Kako navode iz IJZ-a prevencija majmunskih boginja podrazumijeva primjenu opštih i specifičnih mjera prevencije. Podizanje svijesti o faktorima rizika i edukacija ljudi o mjerama koje mogu preduzeti u cilju smanjenja izloženosti virusu, glavna je strategija prevencije majmunskih boginja. Edukacija tim prije jer se na društvenim mrežama i drugim izvorima može naći veliki broj dezinformacija i lažnih vijesti.

Na pitanje koliko im otežava/će im otežavati posao širenje lažnih vijesti i dezinformacija iz IJZ-a ističu da širenje netačnih informacija može imati ogroman uticaj na napore koji se ulažu u prevenciji i kontroli.

“Dezinformacije utiču na širenje straha, razvoj predrasuda, stigmatizaciju inficiranih i posledično dovode do toga da osobe sa tegobama ne traže ljekarsku pomoć, ali i dovode do smanjenja percepcije sopstvenog rizika od infekcije”, ukazuju iz IJZ-a.

NAČINI PREVENCIJE

-smanjenje rizika od prenošenja virusa sa čovjeka na čovjeka i kontrola pojave epidemije postiže se kroz epidemiološki nadzor i brzu identifikaciju novih slučajeva obolijevanja;

-izolacija zaraženih pacijenata, bilo u zdravstvenim ustanovama ili kućnim uslovima, izolacija je potrebno da traje sve dok se sve lezije ne povuku i dok se ne formira novi sloj kože;

-izbjegavanje nezaštićenog kontakta sa divljim životinjama, posebno bolesnim ili mrtvim, uključujući njihovo meso, krv i druge djelove i izlučevine;

-izbjegavati kontakt sa bilo kojim materijalom koji je bio u kontaktu sa bolesnom životinjom;

-životinje u azilima, zoološkim vrtovima i slično, a koje su potencijalno zaražene majmunskim boginjama treba izolovati od drugih životinja, a sve životinje koje su možda došle u kontakt sa zaraženom životinjom treba da se stave u karantin i da se posmatraju tokom 30 dana da li ispoljavaju simptome majmunskih boginja;

-sprovoditi redovnu higijenu ruku nakon kontakta sa zaraženim životinjama ili ljudima, pranje ruku sapunom i vodom ili korišćenje sredstava za dezinfekciju ruku na bazi alkohola.

-vakcinacija

Direktor Instituta za javno zdravlje, Igor Galić, ranije je izjavio da je do vakcina teško doći jer je glavni proizvođač iz SAD-a. Za Standard pojašnjava da su započete aktivnosti u vezi sa nabavkom određenih količina vakcina protiv majmunskih boginja koje su, prema važećim preporukama, namjenjene visoko rizičnim grupama (zdravstvenim radnicima koji liječe oboljele od majmunskih boginja, laboratorisjkim radnicima, osobama zaduženim za higijenu u zdravstvenim ustanovama gdje se liječe oboljeli od ovih boginja, kontaktima poznatih slučajeva majmunskih boginja i dr).

“Napominjemo da u Crnoj Gori dvije preporučene vakcine protiv majmunskih boginja (JYNNEOS i ACAM2000) nijesu registrovane u Institutu za ljekove i medicinska sredstva što usložnjava proces nabavke“, zaključuje Galić.

DA LI TREBAMO BITI ZABRINUTI

Sjedinjene Američke Države (SAD) proglasile su 4. avgusta širenje majmunskih boginja javno-zdravstvenom krizom. U julu je SZO proglasila majmunjske boginje “globalnom javno-zdravstvenom krizom”. Crna Gora se registrovanjem prvog slučaja majmunskih boginja pridružila listi od 79 zemalja u kojima su zabilježeni slučajevi obolijevanja. Proglašenje vanrednog stanja ima za cilj da podstakne globalnu akciju i saradnju u svemu, od testiranja do proizvodnje i distribucije vakcina i tretmana. Stručnjaci širom svijeta ukazuju da se majmunske boginje šire mnogo sporije od koronavirusa i da, osim u afričkim zemljama, ne predstavljaju endemsku bolest. “Stopa smrtnosti od majmunskih boginja kreće se od nula do 11 odsto u epidemijama u endemskim područjima pri čemu je smrtnost najveća među malom djecom”, naveli su iz IJZ-a, dodajući da većina oboljelih u trenutnoj epidemiji van endemskog regiona ima blažu kliničku sliku. Broj hospitalizacija je takođe mali. Ipak, stručnjaci pozivaju na oprez.

Aleksandar Bulatović