Na pitanja Pobjede upućenih Institutu za javno zdravlje Crne Gore, o majmunskim boginjama: koliko ima pacijenata trenutno, da li je prenosiva bolest i kako, koliko je opasna, da li su pacijenti deportovani, dobili su odgovore u vidu linkova, koji se nalaze na njihovom sajtu. Osim podataka iz februara ove godine, nemamo informacije koliko u Crnoj Gori trenutno ima pacijenata koji su zaraženi majmunskim boginjama.

,,U zemljama Zapadnog Balkana, od 2022. do 12. februara 2025. godine, potvrđeni Mpox slučajevi registrovani su u Srbiji – 40 slučajeva, Bosni i Hercegovini – devet, Crnoj Gori tri i na Kosovu jedan, dok je iz Turske prijavljeno 38 slučajeva. Očekuje se da će se importovani slučajevi infekcije Mpox virusima grane I i dalje pojavljivati u zemljama EU/EEA i susjednim državama. Zbog toga je važno podići nivo svijesti kod putnika koji dolaze iz pogođenih afričkih regiona, kao i među zdravstvenim radnicima koji bi mogli biti u kontaktu sa ovim pacijentima. Sjeverna Makedonija je 23. maja 2025. godine saopštila da su prvi Mpox slučajevi registrovani kod dvije osobe iz Skoplja koje nijesu putovale u inostranstvo niti su epidemiološki povezane, što upućuje na mogućnost lokalne transmisije”, navodi se u izvještaju Instituta.

Ukupan rizik od Mpox zaraze, kako se navodi, i dalje se procjenjuje kao nizak za muškarce koji imaju seksualne odnose sa muškarcima, kao i za širu populaciju u EU/EEA i susjednim državama.

,,Rizik od infekcije virusima grane i je visok za osobe koje imaju blizak kontakt sa inficiranim osobama u pogođenim područjima. Rizik se značajno smanjuje izbjegavanjem bliskog kontakta sa zajednicama u kojima postoji transmisija. Za opštu populaciju u evropskim zemljama, trenutni rizik od infekcije i širenja virusa Mpox izazvanog granom I procjenjuje se kao nizak, dok je visok za bliske kontakte importovanih slučajeva”, objašnjeno je u izvještaju.

Simptomi

Virus koji nazivamo majmunske boginje stručno zove se Mpox, naučnici su ga otkrili 1958. godine i većinom je bio prisutan u Africi. Međutim, otkriveno je da se prenosi na razne načine i da se od 2022. proširio na sedamdesetak država.

Povezani članci

Društvo

Ljetnji talas koronavirusa u Crnoj Gori: Porastao broj zaraženih

Društvo

IJZ: Rak debelog crijeva na trećem mjestu po učestalosti obolijevanja kod oba pola

Društvo

Preminule tri osobe, registrovano 157 novih slučajeva infekcije kovida

,,Svjetska zdravstvena organizacija je 21. jula 2022. godine proglasila epidemiju ove bolesti javno zdravstvenom prijetnjom od međunarodnog značaja i od tada do maja 2023. godine slučajevi Mpox registrovani su u velikom broju država, u svim regionima SZO. U Evropi cirkulacija filogenetske grane II je nastavila da se održava na niskom nivou. Mpox uzrokuje DNK virus (MPXV) koji pripada porodici Poxvirid”, ističe se u izvještaju Instituta za javno zdravlje Crne Gore.

Virus ulazi u organizam čovjeka, kako se objašnjava u izvještaju, kroz oštećenu kožu (čak i kod nevidljivih mikrotrauma) i sluzokože, a prenosi se na ljude putem bliskog kontakta sa inficiranom životinjom ili čovjekom, ili kontaktom sa predmetima i materijalima kontaminiranim virusom.

,,Prenos virusa sa životinje na čovjeka može nastati direktnim kontaktom sa krvlju, tjelesnim tečnostima ili kožnim i mukoznim lezijama zaraženih životinja. Mogući rizik za prenošenje virusa je i konzumacija neadekvatno kuvanog mesa i drugih životinjskih proizvoda zaraženih životinja. Prenos sa čovjeka na čovjeka nastaje kao posljedica bliskog kontakta sa respiratornim izlučevinama i kapljicama inficiranog, kao i lezijama na koži i sluzokožama inficirane osobe ili indirektno preko svježe kontaminiranih predmeta (posteljina, odjeća). Prenos putem kapljica iz respiratornog trakta obično zahtijeva produženi kontakt licem u lice sa oboljelom osobom”, navodi se u izvještaju.

Utvrđeno je, ističe se u izvještaju, da je rizik za prenos sa čovjeka na čovjeka tokom seksualnog kontakta visok.

,,Prenos je moguć i preko placente sa majke na fetus ili prilikom bliskog kontakta tokom i nakon rađanja. Na osnovu najnovijih dokaza, smatra se da je inficirana osoba zarazna četiri dana prije pojave simptoma i zaraznost traje sve dok se sve promjene na koži ne epitelizuju, za što je potrebno oko tri nedjelje (21 dan) od početnih simptoma. Istraživanja su pokazala da između 1,3 odsto i 6,5 odsto inficiranih osoba nije imalo simptome i uloga asimptomatskih slučajeva u prenošenju infekcije trenutno nije u potpunosti jasna. Period inkubacije iznosi 6-13 dana, a može varirati od 5-21 dan.

Bolest obično počinje groznicom, umorom i glavoboljom. Javljaju se bolovi u mišićima i leđima, otok limfnih žlijezda. Mogu se javiti bol u grlu i kašalj. U periodu od 1 do 3 dana (ponekad i duže) nakon pojave groznice, kod pacijenta se razvija ospa”, navodi se u izvještaju.

Ospa, kako se objašnjava, kao propratni element u epidemiji majmunskih boginja, širi se i zahvata više djelova tijela, kao i dlanove i tabane.

,,Bolest obično traje dvije do četiri sedmice i liječenje je prvenstveno simptomatsko i potporno (ublažavanje groznice i svraba, hidratacija), uključujući prevenciju i liječenje sekundarnih bakterijskih infekcija. Jedini antivirusni lijek sa indikacijom za liječenje Ortopoxvirus infekcija, uključujući i Mpox, koji je odobren u EU je „tecovirimat“. Većina slučajeva kod ljudi ima blage do umjerene simptome i završava se potpunim oporavkom. Komplikacije u endemskim zemljama uključuju encefalitis, sekundarne bakterijske infekcije kože, dehidraciju, konjunktivitis, keratitis i upalu pluća. Stopa smrtnosti se kreće od 0 do 11 odsto u epidemijama u endemskim područjima pri čemu je smrtnost najveća među malom djecom”, ističe se u izvještaju Instituta za javno zdravlje Crne Gore.

Novi slučajevi

Prema podacima Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti (ECDC), od 19. maja do 19. juna 2025. u EU/EEA zabilježen je 81 novi Mpox slučaj u 14 zemalja.

,,U navedenom periodu su dvije zemlje Zapadnog Balkana prijavile prve slučajeve obolijevanja – Sjeverna Makedonija i Albanija. Od početka epidemije do 19. juna 2025. ukupno je prijavljeno 24.772 potvrđena slučaja u 29 zemalja EU/EEA. Smrtni ishodi – ukupno devet – zabilježeni su u Španiji -tri, Belgiji – dva, Portugalu – dva, Austriji jedan i u Češkoj jedan slučaj. Od avgusta 2024. godine, prijavljen je 21 slučaj infekcije virusima grane I u EU/EEA (20 Ib i 1 Ia). Prvi importovani slučaj grane Ib registrovan je u Švedskoj 15. avgusta 2024. Ostale zemlje koje su prijavile slučajeve su: Njemačka -10, Belgija – šest, Francuska – tri i Irska jedan – jedini slučaj grane Ia. Oboljeli od ove grane virusa imali su blagu kliničku sliku. Sekundarni prenos u domaćinstvu potvrđen je u Njemačkoj i Belgiji”, navodi se u izvještaju.

Broj prijavljenih slučajeva (81) od 19. maja do 19. juna 2025. predstavlja pad u odnosu na prethodni izvještaj, kada je zabilježeno 117 slučajeva. Epidemiološki profil slučajeva u 2025. godini ostaje nepromijenjen: većina oboljelih su muškarci, a seksualni kontakt među muškarcima i dalje je glavni način prenosa – zaključuje se u izvještaju.

Vakcine

Za prevenciju majmunskih boginja Evropska Unija je 22. jula 2022. godine odobrila vakcinaciju odraslih osoba „imvanexom“. Ovaj potez je uslijedio nakon preporuke Evropske agencije za ljekove da se proširi upotreba „imvanexa“ na majmunske boginje, piše u izvještaju Evropske komisije.