Nastavljajući priču zasnovnu na zvaničnim podacima Monstata, ovog puta fokus stavljamo na tri opštine koje govore više od brojki – Bijelo Polje, Rožaje i Žabljak. Iza svakog postotka, minusa u migracionom bilansu i svake rečenice iz izvještaja stoje životi mladih koji pakuju kofere, porodica koje ostaju bez budućnosti i lokalnih lidera koji pokušavaju da zaustave ono što djeluje nezaustavljivo. Inicijative postoje: od biznis zona i subvencija do ulaganja u kulturu i turizam. Ipak, svi sagovornici dijele istu poruku – bez ozbiljne državne strategije i funkcionalne infrastrukture, sjever će nastaviti da se prazni, dok se razvoj i dalje obećava.
“Iseljavanje stanovništva nije problem koji pogađa samo Crnu Goru – sličan trend prisutan je u gotovo svim državama jugoistočne Evrope koje su prošle kroz tranziciju. Mi činimo sve da stvorimo bolje uslove za život, ali jasno je da lokalna samouprava ne može sama zaustaviti ovaj proces bez jače podrške države i međunarodnih partnera”, kazao je predsjednikBijelog Polja Petar Smolović, za portal Standard.
Oni naglašavaju da je bez odlučnih iskoraka, teško očekivati da će moći zaustaviti negativne migracione trendove.
“Od 2020. godine čekamo nastavak radova na izgradnji autoputa prema sjeveru – a to je projekat koji ima ogroman razvojni potencijal za cijeli region. Aerodrom u Beranama ostaje samo ideja o kojoj se govori, ali na kojoj se konkretno ne radi. Njega je neophodno ponovo otvoriti i staviti u funkciju kao važnu saobraćajnu i ekonomsku tačku. Takođe, valorizacija Đalovića pećine i Bjelasice mora se privesti kraju, jer ti projekti ne donose samo turizam – oni otvaraju radna mjesta, daju prostor za razvoj privatne inicijative, povezuju lokalnu proizvodnju i stvaraju novu energiju u zajednici”, dodaje Smolović.
Rožaje se demografski izdvaja – sa prosječnom starošću od 35,8 godina najmlađa je opština u Crnoj Gori, a prema rezultatima popisa iz 2023. godine bilježi čak i blagi porast broja stanovnika.
“Pozitivni pokazatelji nas ohrabruju ali i motivišu da u skladu sa mogućnostima i nadležnostima ublažimo negativna migraciona kretanja građana Rožaja”, saopštio je iz predsjednik Opštine Rožaje Rahman Husović, za portal Standard.
Iz Opštine Žabljak ističu da podaci Monstata potvrđuju ozbiljne demografske izazove.
“Podaci Monstata su zabrinjavajući i potvrđuju da se suočavamo s ozbiljnim demografskim izazovima. Iako je intenzitet iseljavanja smanjen, negativna migraciona stopa ukazuje na potrebu za dodatnim mjerama kako bi zadržali stanovništvo, posebno mlade. Opština Žabljak prepoznaje ovu potrebu i aktivno radi na implementaciji strategija koje će poboljšati uslove života i stvoriti perspektivu za ostanak i povratak građana“, kazao je za portal Stanard Radoš Žugić, predsjednik Opštine Žabljak.
BIJELO POLJE: Mladi žele više od posla – žele sadržaj, dinamiku i šansu
Predsjednik Opštine Bijelo Polje Petar Smolović ocijenio je da su razlozi iseljavanja mladih višeslojni, iako ekonomski faktori i dalje dominiraju.
“Ekonomski faktori jesu dominantni, ali nije sve u novcu. Mladi danas žele mnogo više – žele sadržaje, prilike, dinamiku. Žele da vide svijet, ali i da imaju gdje da se vrate”, rekao je Smolović, ističući da zadržavanje mladih zahtijeva stabilnost, predvidivost i šansu za napredovanje.
Prema njegovim riječima, prepreke često dolaze izvan lokalnog nivoa.
“Investitori koji bi otvorili nova radna mjesta traže jasnu poresku politiku, predvidivo poslovno okruženje i razvijenu infrastrukturu. Kada se porez na dobit iznenada poveća sa 9% na 15%, a ugostiteljstvo dodatno optereti, to šalje negativne poruke onima koji bi ulagali u sjever”, dodaje Smolović.
Smolović naglašava da opština čini sve što može.
“Kroz opštinske grantove podržava mlade i žene u biznisu, a otvoreno je šest biznis zona koje okupljaju desetak manjih proizvodnih pogona. Ulaganja u poljoprivredu su povećana za 60%, a blizu milion eura godišnje izdvaja se iz lokalnog budžeta za tu oblast. Pored ekonomije, značajna sredstva usmjeravaju se i ka obrazovanju, sportu i kulturi – posebno kroz podršku Ekonomskom fakultetu u Bijelom Polju i stvaranje savremenih sadržaja za mlade”, pojašnjava on.
Ipak, lokalni napori, kako kaže, nisu dovoljni.
“Neophodna je podrška države – završetak autoputa, radovi na Bjelasici i Đalovića pećini, veće ulaganje u lokalne puteve i konačno otvaranje aerodroma u Beranama. Sjever bez infrastrukture nema investicije, a bez investicija nema ni opstanka”, istakao je on.
Smolović smatra da proces pristupanja EU mora biti ubrzan i da su evropski fondovi ključni za zadržavanje stanovništva kroz razvoj infrastrukture, digitalizaciju i zelenu tranziciju.
“Mi ne odustajemo. Ali znamo i da ne možemo sami“, zaključio je predsjednik Opštine Bijelo Polje.
ROŽAJE: Socio-ekonomski razlozi i potraga za boljim standardom
Predsjednik Opštine Rožaje Rahman Husović smatra da migraciona kretanja stanovnika Rožaja treba posmatrati u kontekstu ukupnih migracija sa sjevera Crne Gore. Kako navodi, razlozi za ovakva kretanja prije svega su uslovljeni socio-ekonomskim faktorima i težnjom ka većem životnom standardu.
“U ranijem periodu migracije su bile uzrokovane ratnim dešavanjima i socijalnim prilikama, dok se danas uglavnom usmjeravaju ka zemljama zapadne Evrope, ali i ka centralnim i južnim djelovima Crne Gore. Prema poslednjim podacima, bilježimo negativan migracioni saldo“, poručuje Husović.
On smatra da rješenje leži u strateškom pristupu koji podrazumijeva snažnije ulaganje u regionalni razvoj, unapređenje obrazovnih i profesionalnih mogućnosti, kao i jačanje lokalnih zajednica. Ključnim vidi veće angažovanje Vlade Crne Gore, uz dugoročno ulaganje u stvaranje radnih mjesta kako bi mladi imali uslove da ostanu i razvijaju se na svom rodnom tlu.
“Neophodno je i jačanje povezanosti sjevera sa ostatkom države. To bi doprinijelo stvaranju održivog ambijenta i sprječavanju daljeg odliva mladih, uz njihovo aktivno uključivanje u razvoj lokalnih zajednica. Vjerujemo da uz koordinisanu podršku sa svih nivoa vlasti možemo unaprijediti situaciju i osigurati svijetlu budućnost za mlade”, navodi Husović za portal Standard.
Kako ističe, strateškim planom razvoja opštine Rožaje za period 2021–2025 definisani su ciljevi koji se baziraju na postojećim demografskim prednostima i razvojnim potencijalima. Opština ulaže napore u unapređenje lokalne infrastrukture i stvaranje uslova za privlačenje novih investicija i otvaranje radnih mjesta.
Među najznačajnijim inicijativama ističe se valorizacija prirodnih i ekonomskih resursa, osnivanje Biznis zone i izgradnja ski centra „Hajla i Štedim“, projekta vrijednog oko 30 miliona eura, koji se vidi kao razvojna šansa za cijeli region.
“Kroz obrazovno-edukativne, sportske, poslovne, umjetničke i društvene programe, trudimo se da mladima pružimo prostor za razvoj i afirmaciju. Projekti koji se odnose na razvoj zimskog turizma, podsticaj preduzetništva, korišćenje EU fondova za mlade i ranjive grupe, subvencije u poljoprivredi – sve to ima za cilj da osigura njihovu budućnost u Rožajama“, kazao je Husović.
Lokalna uprava, dodaje, kontinuirano podržava razvoj kulture i sporta, kroz finansiranje sportskih organizacija, kulturno-umjetničkih društava, NVO sektora i drugih oblika omladinskog okupljanja.
“Mjere koje sprovodimo uključuju i novčanu pomoć za sufinansiranje učenika i studenata, jednokratnu pomoć za nabavku literature, kao i dodjelu studentskih stipendija. To su naši konkretni koraci ka stvaranju uslova u kojima će mladi poželjeti da ostanu“, zaključio je predsjednik Opštine Rožaje Rahman Husović.
ŽABLJAK: Bez obrazovanja i zdravstvene sigurnosti, nema opstanka
Predsjednik Opštine Žabljak, Radoš Žugić, kazao je da su razlozi zbog kojih mladi ljudi napuštaju ovu sjevernu opštinu višestruki, s naglaskom na ekonomske izazove, ograničene obrazovne mogućnosti i nedovoljno razvijen zdravstveni sistem.
“Glavni razlozi iseljavanja mladih iz naše opštine su višestruki. Ekonomski faktori, svakako igraju značajnu ulogu. Takođe, nedostatak visokoškolskih ustanova i specijalizovanih obrazovnih programa ograničava akademski razvoj mladih. Osim toga, nedovoljna primarna zdravstvena zaštita, uključujući nedostatak specijalista, utiče na kvalitet života i sigurnost porodica“, istakao je Žugić za portal Standard.
Kako bi se spriječili negativni demografski trendovi i podstakao ostanak stanovništva, Opština Žabljak sprovodi niz konkretnih mjera koje su već dale prve rezultate i koje će se dodatno unapređivati.
“Opština Žabljak je preduzela niz konkretnih mjera kako bi poboljšala uslove života i zadržala stanovništvo. Prije svega, značajno su povećane naknade za novorođenčad – roditelji za prvo dijete dobijaju 1.500 eura, dok za svako naredno dijete naknada iznosi 700 eura. Takođe, uvedena je mjesečna podrška nezaposlenim porodiljama u iznosu od 100 eura, koja se isplaćuje do navršene prve godine života djeteta. Ova mjera ima za cilj da olakša finansijski teret u najosjetljivijem periodu roditeljstva. Kao dodatni podsticaj ostanku mladih parova, planirano je subvencionisanje kamata na stambene kredite – Opština će pokrivati kamatu do 100 eura mjesečno, čime se direktno pomaže u rješavanju stambenog pitanja i podstiče dugoročan ostanak u opštini. Posebna pažnja posvećena je podršci ženskom preduzetništvu i mladima u biznisu. Kroz grantove u ukupnom iznosu od 40.000 eura, Opština podstiče pokretanje i razvoj sopstvenih biznisa, s ciljem jačanja lokalne ekonomije i otvaranja novih radnih mjesta. Konačno, ulažemo i u unapređenje zdravstvene zaštite – Opština sufinansira dolazak pedijatara i kontinuirano investira u nabavku neophodne medicinske opreme, odgovarajući na potrebe lokalnog stanovništva, u saradnji sa Zdravstvenom stanicom i Jedinicom hitne medicinske pomoći Žabljak“, naglasio je on.
Žugić poručuje da Opština neće stati na postojećim inicijativama, već da nastavlja da razvija politike koje za cilj imaju zadržavanje mladih i stvaranje kvalitetnijeg ambijenta za život svih građana Žabljaka.
Preporučeno
Video