U vlasništvu države je i crkva, odnosno, kako se navodi u listu nepokretnosti bogomolja u katastarskoj opštini Vrela, sa adresom, kao i groblje.

Prema informacijama ovog lista, većina upisa vlasništva obavljena je 1992. godine, a država se nije pojavljivala kao zainteresovana strana oko vlasništva nad grobljima, čak ni kada je zakon obavezivao.

Nekoliko bogomolja i grobalja na teritoriji Danilovgrada u vlasništvu su lokalnih crkava Svetog Spasa, Crkva Sveti Sava u Mandićima, Sveti Đorđe Ržišta, Crkva Sveti Đorđe Dabojevići, Crkva Sveri blagovijest – Bobulja, Crkva Sveti Simeun – Kupinovo, Crkva Svetog Nikole Baljevac, Crkva Svetog Jovana Bare Šumanovića, Crkva Gornji i Vlartinići ili dobro Manastira Ćelija piperska…

Sve pobrojane Crkve su dio Srpske pravoslavne crkve!

“Filijala Uprave za nekretnine Danilovgrad jedna je od rijetkih koja je Upravi za imovinu dostavila tražene podatke o imovini vjerskih zajednica na svojoj teritoriji. Kako se moglo i očekivati: skoro sva imovina – manastiri, crkve, groblja, zemljište, šume, livade, pašnjaci”, vode se na Mitropoliju crnogorsko-primorsku Srpske pravoslavne crkve.

Čak i grobna mjesta u seoskim mjesnim zajednicama i komunima, o čemu vjerovatno nemaju informaciju mnoga bratstva i porodice u opštini Danilovgrad.

Uprava za imovinu traži podatke o imovini vjerskih zajednica u Crnoj Gori kako bi ustanovili ko je stvarni vlasnik, a na što ih je obavezao nedavno usvojeni Zakon o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica. Prema tom zakonu kojem se jedino protivi Srpska crkva uz podršku prosrpskog političkog bloka i zvanične Srbije i Rusije crkvena imovina koja predstavlja kulturnu baštinu Crne Gore i koja je do 1918. godine bila u vlasništvu države, a koja je u međuvremenu prepisana na SPC, biće vraćena Crnoj Gori.

Godinama Crnogorska pravoslavna crkva kao i nevladino udruženje Crnogorski pokret pokušavaju da dokažu da su u Crnoj Gori, u protekle tri decenije, nezakonito na SPC upisani vjerski objekti i ostala imovina Pravoslavne crkve, ali uzalud. Sve tužbe koje su pokrenuli protiv nepoznatih osoba iz Uprave za nekretnine koje stoje iza tih upisa su odbijene. Uprava za imovinu ima rok od godinu dana od dana stupanja na snagu Zakona o slobodi vjeroispovijesti (8. januar) da okonča posao utvrđivanja vlasništva.

Ali i da pruži zvaničan odgovor: kako je i koje upisivao imovinu, koja je pripadala selima i bratstvima, na ime Srpske pravoslavne crkve.

Jedan od dokumenata do kojeg je Pobjeda došla, a datira iz 1992. godine, nalaže tadašnjim katastrima da se: za svu imovinu pravoslavne vjeroispovijesti za vlasnika piše: Mitropolija crnogorsko-primorska, Cetinje, manastir. U Pravilniku se navodi i da “za vlasništvo katoličke vjeroispovijesti u opštinama Bar, Ulcinj, Cetinje, Nikšić, Titograd i Plav, za vlasnika uvijek jedinstveno upisati: Arcibiskupija Barska i Primasija Srpska, Bar, Popovići br. 98”.

U ostalim opštinama za nepokretnosti vlasništva katoličke vjeroispovijesti upisivati: Biskupski ordinarijat Kotor i šifra… Za imovnu islamske vjeroispovijesti upisati: Islamska zajednica u SR Crnoj Gori piše u tom dokumentu.

Pobjedini nezvanični sagovornici objašnjavaju da se radi o izmijenjenom šifrarniku, odnosno Pravilniku o izradi i održavanju katastarskogoperata, tadašnjeg Republičkog zavoda za geodetske imovinsko-pravne poslove.

Sagovornici Pobjede, stručnjaci koji se bave pitanjima katastra, objašnjavaju da je najvjerovatnije upravo ovaj pravilnik bio osnov za sve upise imovine Pravoslavne crkve u našoj zemlji na Mitropoliju crnogorskoprimorsku SPC.

“Očito da je ovaj dokument bio osnov da se na Mitropoliju prepišu svi vjerski objekti, pa i groblja i grobljanske crkve, koj i su se do tada vodili na sela, mjesne zajednice ili bili takozvano opšte dobro”, objašnjavaju sagovornici ovog lista.

Da je ovaj pravilnik bio osnov da SPC postane vlasnica skoro svih crkava i manastira i njihove imovine u našoj državi potvrđuje i podatak da su skoro svi upisi na Mitropoliju crnogorsko-primorsku urađeni upravo nakon 1992. godine.

Sva groblja koja su upisana na Mitropoliju crnogorsko-primorsku, ili na bilo koga drugog, biće vraćena u vlasništvo države, objasnili su Pobjedi izvori iz Uprave za imovinu, navodeći da će se takvi upisi tretirati kao greška i tražiti od Uprave za nekretninu ispravka upisa.

“Prema Zakonu o državnoj imovini, sva groblja su u svojini države Crne Gore sa kojom raspolažu lokalne samouprave. U članu 16 piše: lokalna dobra u opštoj upotrebi kojim raspolaže opština su i groblja. Član 4 istog zakona precizira da je vlasnik stvari u državnoj svojini Crna Gora i da određena ovlašćenja vrše i opštine. Ovaj zakon je obavezujući i on se mora poštovati. Nesporno je da nijedno groblje ne može biti u vlasništvu bilo koga drugog osim države”, kategorični su sagovornici iz Uprave za imovinu.

Ističu da SPC nema mogućnosti da bude vlasnica grobalja, na koji god način da je upisana, jer to ovaj zakon ne dozvoljava.

Pretpostavlja se da su i brojna druga groblja, po modelu ovih iz danilovgradske katastarske opštine, upisana na Srpsku crkvu. Zašto se to do sada nije znalo i zastoje i sama SPC o tome ćutala, vjerovatno je razlog taj što su se pribojavali reakcije građana.

Vlasništvo nad grobljima znači i da bi građani grobna mjesta trebalo da kupuju od SPC, da traže od njih dozvolu za gradnju ili izmjenu spomenika na grobljima… Zbog činjenice da bi to izazvalo burnu reakciju mnogih građana, kojima ni ne pada na pamet daje SPC vlasnica seoskih grobalja koja su gradili njihovi preci, ova crkva je sve ove godine mudro ćutala.

Osim danilovgradske i nikšićka i gusinjska filijala Uprave ža nekretnine dostavile su Upravi za imovinu listove nepokretnosti za vjerske objekte.

Direktor Uprave za imovinu Blažo Saranović rekao je za Pobjedu prije nekoliko dana da nemaju ni približan podatak kojom imovinom raspolažu vjerske zajednice.

“Nije im jasno ni kako se moglo desiti da skoro sva crkvena imovina u našoj zemlji, među kojom i kulturna baština, budu prepisane na Srpsku pravoslavnu crkvu, bez obzira što, kako kažu, u skladu sa Ustavom, Zakonom o državnoj imovini i Zakonom o svojinsko-pravnim odnosima ti objekti su isključivo u svojini Crne Gore. To je i nama velika nepoznanica. Kako i na osnovu čega je to neko uradio i što je to motivisalo pojedine katastre da mogu upisivati imovinu na SPC”, kazao je on.

Objasnio je da će, kada dobiju dokumentaciju i vide hronologiju upisa, sve biti jasno, te da će na osnovu hronologije upisa znati kada, ko je i kako uknjižio državnu imovinu. Uvjerenje i da će oni koji su uradili nezakonite upise odgovarati.