Prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova, u Crnoj Gori trenutno 13.396 turskih državljana ima važeću dozvolu boravka. Istovremeno, Poreska uprava bilježi da postoji oko 12.500 firmi čiji su vlasnici turski državljani, dok Centralna banka Crne Gore (CBCG) navodi da, zajedno sa firmama u suvlasništvu, broj iznosi oko 14.500.
Sama usporedba zvaničnih podataka sugeriše na pretpostavku da se tačan broj turskih državljana u Crnoj Gori zapravo ne zna.Ovi podaci dodatno ukazuju da je broj turskih državljana gotovo identičan broju firmi koje su registrovali, što otvara prostor za zaključak da značajan dio njih koristi osnivanje firme kao osnov za legalizaciju boravka u Crnoj Gori.
INVESTICIJE BEZ VELIKIH PROJEKATA
Iako su podaci CBCG pokazali da je Turska u 2024. i 2025. godini bila među vodećim investitorima u Crnoj Gori – sa preko 90 miliona eura direktnih stranih ulaganja godišnje – struktura tih ulaganja otkriva jasniju sliku.
U periodu od 2019. do avgusta ove godine, prema podacima CBCG i Monstat-a, turski investitori su u Crnu Goru uložili ukupno 451,7 miliona eura. Od toga, 217,9 miliona eura odnosi se na kupovinu nekretnina, 35 miliona eura na direktne investicije u kompanije, dok je 193,7 miliona eura uloženo kroz takozvani interkompanijski dug – odnosno pozajmice iz Turske povezanim firmama registrovanim u Crnoj Gori.
Pregledom ovih podataka jasno je da najveći priliv novca dolazi od tržišta nekretnina i od interkompanijskog duga, koji je za širu poluaciju nepoznat pojam, dok u poređenju sa ove dvije kategorije direktne investicije u kompanije značajno manje.
Interkompanijski dug znači da firme iz iste grupe (matična i povezana preduzeća) međusobno pozajmljuju novac, što se statistički vodi kao strano ulaganje.
Međutim, u praksi se često radi o unutrašnjem transferu kapitala koji ne donosi nova radna mjesta niti značajan razvojni efekat na lokalnu ekonomiju.
U tom kontekstu, iako su iznosi formalno visoki, riječ je uglavnom o finansijskim aranžmanima bez realnog ekonomskog multiplikatora. Drugim riječima, to nisu ulaganja u fabrike, energetiku, infrastrukturu ili velike hotele, već pretežno u nekretnine, male biznise i zaduženja između povezanih firmi.
Što se kupovine nekretnine tiče na koje je otišlo više od polovine investicija državljana Turske, oni su za naše tržište prvi put masovnije pokazali interesovanje tokom 2018. godine, kada su im u fokusu bile nekretnine u Kotoru i Budvi.
Posljednje dvije godine osim primorskih gradova turski državljani su proširili i na Podgoricu, ali i region oko Glavnog grada, kao i na Danilovgrad, gdje je zabilježen masovniji promet nekretninama sa turskim državljanima.
NAJVEĆI KONKRETNI PROJEKAT – HOTEL I APARTMANI U BARU
Jedan od rijetkih većih projekata u proteklom periodu je investicija turske kompanije PMTR Group u stambeno-hotelijski kompleks „Wyndham Garden Montenegro“ u Baru, vrijedna oko 36 miliona eura.
Pored toga, turske građevinske kompanije učestvuju na tenderima za dionicu autoputa Bar–Boljare (Mateševo–Andrijevica), ali ti projekti još nijesu realizovani.
Takođe, Turska agencija za međunarodnu saradnju i razvoj (TIKA) nastavila je realizaciju razvojnih i kulturnih projekata u Crnoj Gori – obnovu škola, domova zdravlja i kulturnih spomenika – što, iako po vrijednosti skromnije, ima značajan društveni doprinos.
KAPITAL KOJI NE DONOSI KRUPNE INVESTICIJE
Ulaganja turskih državljana u Crnoj Gori, iako mahom usmjerena u nekretnine i male firme, predstavljaju respektabilan kapital koji doprinosi državnom budžetu kroz poreze, doprinose i promet nekretnina.
Ipak, to nisu ulaganja koja bi se mogla smatrati krupnim, strateškim ili razvojno-transformativnim.
Preporučeno
U suštini, turski kapital u Crnoj Gori danas više znači stabilan priliv manjih, disperzovanih ulaganja – nego dolazak velikih investitora ili proizvodnih pogona.
Video