“Ove metodologije nijesu proizvoljne, već su standardizovane, jasno propisane i predmet su redovnih evaluacija od strane Eurostata u okviru pregovaračkog procesa Crne Gore sa Evropskom unijom, posebno u okviru Poglavlja 18 – Statistika”, naveli su u reagovanju.
Reagovanje Monstata prenosimo integralno:“Tvrdnje o proizvoljnosti ili neprofesionalnosti rada Uprave za statistiku zasnivaju se na pogrešnom tumačenju statističkih standarda koji su jasno definisani i međunarodno nadzirani.
Uprava za statistiku analizira administrativne izvore podataka, naročito podatke Poreske uprave, u cilju proizvodnje podataka o prosječnim zaradama. Međutim, preuzimanje i integracija administrativnih izvora u statistički sistem predstavlja složen proces koji se sprovodi postepeno, uz obavezno obezbjeđivanje pune uporedivosti i statističke konzistentnosti. Poseban izazov predstavljaju nacionalno utvrđeni rokovi, koje nije moguće ispoštovati ukoliko se koriste podaci Poreske uprave.
Statistički kvalitet i međunarodna uporedivost imaju prednost nad parcijalnim i vremenski neusaglašenim administrativnim podacima.
Ovo posebno dolazi do izražaja u januaru mjesecu, kada se zahtijeva da podatak o prosječnoj bruto zaradi za prethodnu godinu bude dostupan i prije roka definisanog Kalendarom statističkih podataka (kraj januara), zbog potreba usklađivanja penzija, obračuna doprinosa po osnovu nezapošljavanja lica sa invaliditetom (IOPPD obrazac), kao i obračuna iznosa socijalnih i drugih davanja vezanih za prosječnu zaradu.
Primjena statističkih klasifikacija i kriterijuma
U vezi sa navodima o navodnom kršenju Zakona o računovodstvu, ističemo da Uprava za statistiku ne vrši razvrstavanje pravnih lica u svrhu primjene tog zakona, već primjenjuje statističke klasifikacije i kriterijume definisane isključivo za potrebe zvanične statistike. Statistički obuhvati i kriterijumi ne mogu se poistovjećivati sa regulatornim rješenjima iz oblasti računovodstva.
U ovom dijelu riječ je o miješanju regulatornih rješenja i statističke metodologije, što dovodi do netačnih zaključaka u javnosti.
Takođe, u vezi sa netačnim navodima koji se odnose na Statistički poslovni registar, ističemo da Uprava za statistiku vodi ovaj registar u skladu sa Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike, te da se on koristi isključivo u statističke svrhe i u potpunosti je usklađen sa metodologijom Eurostata.
Navodi o nepravilnostima u vođenju Statističkog poslovnog registra nijesu utemeljeni na važećim zakonskim i metodološkim pravilima.
Podaci o poslovnim subjektima po klasama veličine objavljuju se prema kriterijumima iz Zakona o računovodstvu i važećoj evropskoj statističkoj metodologiji. Iako Zakon o računovodstvu razlikuje mikro, mala, srednja i velika pravna lica, u statističkom saopštenju „Broj i struktura poslovnih subjekata“, u skladu sa EU praksom, mikro i mala preduzeća objedinjena su radi obezbjeđivanja međunarodne uporedivosti podataka.
Objedinjavanje mikro i malih preduzeća predstavlja standardnu evropsku statističku praksu, a ne odstupanje ili manipulaciju podacima.
Podaci po klasama veličine (mikro, mala, srednja i velika preduzeća) objavljeni su u publikaciji „Poslovni subjekti u vlasništvu žena i muškaraca u Crnoj Gori, 2022–2024“.
Posebno odbacujemo tvrdnje koje se odnose na obračun bruto domaćeg proizvoda (BDP) i navodne primjedbe evropskih institucija u vezi sa ovim makroekonomskim indikatorom. Obračun BDP-a u Crnoj Gori sprovodi se primjenom tri međunarodno propisane metode: proizvodne, potrošne (rashodne) i prihodne (dohodovne), u skladu sa metodologijom Sistema nacionalnih računa ESA 2010.
Pojedine javne interpretacije BDP-a zasnivaju se na selektivnom i pogrešnom tumačenju pojedinih komponenti, van konteksta zvanične metodologije.
Napominjemo da se nivo BDP-a definiše proizvodnom metodom obračuna, koja predstavlja referentni metod, budući da su za njenu primjenu raspoloživi najdetaljniji podaci. Proizvodna strana definiše nivo BDP-a, dok rashodna metoda prikazuje upotrebu proizvedene vrijednosti.
Pojedinačne komponente rashodne metode, naročito promjene zaliha, ne mogu se tumačiti izolovano niti koristiti kao osnov za dovođenje u pitanje nivoa BDP-a.
Svi podaci o BDP-u, uključujući detaljne rezultate sva tri metoda obračuna, redovno se dostavljaju Eurostatu. U dosadašnjoj praksi nije iskazana zabrinutost, niti je dovedena u pitanje pouzdanost obračuna BDP-a u Crnoj Gori od strane Eurostata.
Tvrdnje o navodnim primjedbama evropskih institucija nijesu potvrđene nijednim zvaničnim nalazom Eurostata.
Na kraju, Uprava za statistiku sprovela je redovnu benčmark reviziju nacionalnih računa za period 2006–2024. godine, u skladu sa evropskom revizionom politikom. Revizija je zasnovana na uključivanju novih izvora podataka, uključujući Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2023. godine i Popis poljoprivrede 2024. godine, kao i na metodološkim unapređenjima i primjeni COICOP 2018.
Revizija je sprovedena u skladu sa najboljom praksom Evropske unije i međunarodnim statističkim standardima.
Uprava za statistiku cijeni interesovanje javnosti za pitanja ekonomskih kretanja i položaja penzionera, ali naglašava da se metodološka pitanja u oblasti zvanične statistike razmatraju i rješavaju isključivo u okviru nadležnih institucija i u skladu sa međunarodnim standardima koje je Crna Gora obavezna da primjenjuje.
Preporučeno
Uprava za statistiku ostaje posvećena profesionalnom, nezavisnom i transparentnom obavljanju svojih zakonskih nadležnosti”.
Video