Saopštenje prenosimo integralno:
„Ovaj poznati rizort je nastao u skladu sa mediteranskim urbanizmom i tradicijom; njegovi niski paviljoni, uske ulice i trgovi sa atrijumskim dvorištima predstavljaju rijedak primjer autentičnog urbanističko‑arhitektonskog sklopa na crnogorskom dijelu Jadrana. Projekt slovenačkog arhitekte Janeza Kobea oslonio se na elemente tradicionalne paštrovske arhitekture i stvorio „idealni mediteranski gradić” – naselje, a ne klasičan hotel – čiji su volumeni planirani prema mjerilu čovjeka.Tokom 1980‑ih, taj koncept je nagrađen republičkim i saveznim priznanjima, a rad je dobio Novembarsku nagradu grada Budve 1984. godine. Čak trideset godina nakon izgradnje, Slovenska plaža i dalje funkcioniše kao urbano središte i prostorni reper Budve, mjesto socijalnih susreta i kontinuiranih vizuelnih sekvenci koje povezuju Stari grad i brdo Zavala. Prema „Programu obnove i razvoja” iz 1981. godine, maksimalna visina objekata u kompleksu ograničena je na dvije etaže, s tim da zgrade bliže obali imaju prizemlje ili P+1, kako bi se očuvale vizure prema moru.
Uprkos svemu tome, MK grupa najavljuje rušenje postojećeg i funkcionalnog rizorta i izgradnju novog kompleksa. Prema pismu namjere, planira se uvođenje više hotela visoke kategorije, kongresnog centra, javnih i kulturnih sadržaja, kao i podzemnih garaža. Međutim, dostupne vizuelizacije ukazuju na potpuno odstupanje od izvornog resort karaktera i prelazak na visoke stambene blokove i apartmanizaciju. To znači da bi se umjesto niskih kuća okrenutih mediteranskim ulicama pojavili neboderi i sekundarno stanovanje, čime bi se oštetio pejzaž i zagušila obala.
Zašto se protivimo ovom konceptu?
1. Uništavanje kulturno‑arhitektonskog nasljeđa i Genius Loci.
Slovenska plaža je arhitektonski spomenik druge polovine 20. vijeka i neizostavan dio identiteta Budve i Crnogorskog primorja. Kobeov koncept naglasio je vrijednost tradicionalnih ambijentalnih matrica i poštovao lokalni kontekst – složena urbanistička kompozicija formirala je jedinstvenu cjelinu u kojoj se volumeni kuća i pješačke ulice uklapaju u prirodni ambijent. Rušenje tog naselja značilo bi brisanje jedinstvenog primjera savremenog mediteranskog grada i kršenje autorskih prava Janeza Kobea, jednog od najtrofejnijih arhitekata Slovenije i bivše Jugoslavije.
2. Aparmanizacija ugrožava održivi turizam i javni interes.
Najveći hotelski kompleks u Crnoj Gori i nekadašnjoj Jugoslaviji bio je ubjedljivo najtraženiji: potražnja je bila deset puta veća od ponude, 200 dana godišnje ostvarivane su pune popunjenosti, a povrat investicije iznosio je oko 12 godina. Čak i danas, iako su upravljanje i marketing oslabljeni zbog partijskog kadrovanja i gubitka evropskih tržišta, Slovenska plaža ima veliki potencijal za održivi razvoj.
Umjesto modernizacije i profesionalizacije, predloženo rušenje vodi ka sekundarnom stanovanju i apartmanizaciji, čime se obala pretvara u niz nebodera i privatnih stanova. To je suprotno strateškim dokumentima Crne Gore: Prostornom planu Crne Gore (PPCG 2040) koji Slovensku plažu prepoznaje kao model razvoja resort turizma do 2040. godine.
3. Ignorisanje alternativnih lokacija i prostorno‑planskih uslova.
Prema programu obnove iz 1981. godine, nove smještajne kapacitete treba razvijati na slobodnim lokacijama, a objekti u okviru Slovenske plaže ne smiju prelaziti visinu P+2 i moraju sačuvati zeleni pojas i parkovno‑rekreacione zone. MK grupa predviđa upravo suprotno. Projekat zanemaruje alternativne lokacije poput stadiona i Jadranskog sajma, gdje je moguće graditi novi kongresni i hotelski centar bez devastacije postojećeg rizorta.
4. Rizik od pravnih i reputacionih posljedica.
Slovenska plaža je zaštićena autorskim pravom arhitekte Janeza Kobea. Uništavanje njegovog djela bez poštovanja autorskih prava moglo bi dovesti do pravnih postupaka i sankcija na međunarodnom nivou.
5. Volja građana i turističkih radnika.
U Budvi se već čuju negodovanja građana i najavljuju se protesti ispred Uprave „Budvanske rivijere” zbog devastacije prostora i zamjene komercijalne turističke ponude nekomercijalnom apartmanizacijom. Ovakvi potezi dodatno narušavaju povjerenje građana u institucije i investitore.
Naši zahtjevi
Pozivamo vlasnike hotelske grupe „Budvanska rivijera”, Vladu Crne Gore, Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma, lokalnu samoupravu Budve i nadležne institucije da:
1. Hitno obustave sve aktivnosti na rušenju Slovenske plaže i zaustave realizaciju vizije MK grupe dok se ne sprovede stručna, javna i transparentna procjena uticaja na prostor, turizam i kulturno nasljeđe.
2. Modernizuju i profesionalizuju postojeći kompleks kroz obnovu paviljona, poboljšanje usluge i povezivanje sa tradicionalnim evropskim emitivnim tržištima, bez rušenja funkcionalnog rizorta.
3. Ograniče svaku izgradnju u okviru Slovenske plaže na turističke kapacitete, strogo zabranjujući sekundarno stanovanje i apartmanizaciju.
4. Usmjere razvoj novih hotelsko‑kongresnih kapaciteta na slobodne lokacije (stadion, Jadranski sajam) kako bi se rasteretio istorijski kompleks i obezbijedio balans između turizma, urbanizma i ekologije.
5. Zaštite kulturno‑arhitektonsko nasljeđe Slovenske plaže kroz upisivanje kompleksa u nacionalni registar spomenika kulture i primjenu standarda EU o zaštiti autorskog prava.
6. Profesionalizuju destinacijski menadžment i postave kompetentan tim koji će voditi razvoj turizma u Budvi, vodeći računa o održivosti i očuvanju identiteta.
Resurs, ne problem
Slovenska plaža nije problem – problem je loš menadžment i odsustvo strateške vizije. Rušenje funkcionalnog rizorta i izgradnja apartmanskih nebodera nije razvoj, već devastacija. Slovenska plaža je simbol resort turizma Crne Gore, neizbrisiv dio sjećanja generacija turista i domaćina, kao i arhitektonski pokazatelj kako se savremena gradnja može uklopiti u istorijski ambijent. Naša obaveza je da branimo taj identitet i doprinesemo modernizaciji koja poštuje tradiciju.
Preporučeno
Kao građani, arhitekte, urbanisti, turistički radnici i ljubitelji Budve, pozivamo sve odgovorne da odustanu od pogubne vizije, poštuju planerske dokumente i osiguraju da Slovenska plaža ostane mjesto susreta, odmora i ponosa – dragulj mediteranskog turizma koji se prenosi generacijama.
Video