Crnogorski mediji objavili su 30. septembra 2022. godine informaciju da su – u sklopu međunarodne akcije raskrinkavanja ruske agenturne mreže na Zapadnom Balkanu, koju je na crnogorskoj teritoriji sprovodila Agencija za nacionalnu bezbjednost – uhapšena dvojica crnogorskih državljana, da je protjerano šest ruskih diplomata, te da je izrečena mjera zabrane ulaska u Crnu Goru za 28 stranaca, uglavnom Rusa, koji su živjeli na crnogorskoj teritoriji.
Bila je to regionalno važna vijest.UDAR NA RUSKI SVR
Operativnu akciju su sproveli pripadnici Specijalnog policijskog odjeljenja Specijalnog državnog tužilaštva u saradnji sa agentima ANB-a. Tokom akcije uhapšen je penzionisani službenik Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore Radomir Sekulović, kao i podgorički preduzetnik i Sekulićev prijatelj, Vladimir Vlatko Belojević.
Sekuloviću je najprije određen pritvor do 72 sata, zbog nedozvoljenog držanja oružja, da bi kasnije bio poslat u kućni pritvor. Sumnjičili su ga da je, preko Belojevićevog telefona, ostvarivao kontakte s agentima povezanim sa ruskim službama.
Prema informacijama Pobjede iz istrage, Sekulović se teretio da je, kao nekada obučeni šifrant u okviru jugoslovenske diplomatije, ostvarivao povjerljive kontakte sa pojedinim viskopozicioniranim članovima ruske Spoljne obavještajne službe SVR (Служба внашней разведки). Riječ je o službi osnovanoj 1991. godine, koja je vrsta obavještajnog servisa i, kako ističu analitičari, SVR predstavlja ,,procenjivačko-političku snagu“ koja, na osnovu povjerljivih informacija, ,,daje puni doprinos vlastima u Moskvi u brojnim akcijama u inostranstvu“.
Je li Sekulović zaista postao dio ruske agenturne mreže, nije razjašnjeno ni deset mjeseci od njegovog hapšenja: ni Specijalno tužilaštvo, još manje novi menadžment ANB-a, nijesu pružili odgovor.
Da je akcija ANB-a iz septembra prošle godine bila koordinirana sa zapadnim službama, te da je to bio udar na agente ruskog SVR-a, bilo je jasno samo koji dan nakon što je objavljeno da je Crna Gora protjerala šest ruskih diplomata, pod optužbom da su kršili Bečku konvenciju.
” Ujedinjeno Kraljevstvo stoji uz Crnu Goru u preduzimanju ove akcije da zaštiti svoj suverenitet i bezbjednost od neprijateljskih ruskih aktivnosti”, pozdravio je objavom na Tviteru britanski ministar vanjskih poslova Džejms Kleverli akciju crnogorskog bezbjednosnog sektora. Ispostavilo se, prema informacijama Pobjede iz međunarodnih izvora, da je akcija protiv ruske agenturne mreže izvedena bez znanja odlazećeg premijera Abazovića i bilo kojeg drugog člana njegove Vlade.
Pokazalo se, međutim, da je Abazovića mnogo više interesovala druga međunarodna istražiteljska akcija i njeni dometi, nego raskrinkavanje agenturne ruske mreže.
Pretpostavlja se da je upravo ta akcija, vođena paralelno sa ovom, bila ključni motiv za naprasnu smjenu Sava Kentere.
Njegovim razrješenjem, Abazović je pokušao da spriječi dalju istragu afere paradržavnog krijumčarenja cigareta u koju je ,,do guše“ bio upleten njegov partijski drug, funkcioner Ure, Rade Milošević, tada direktor Uprave prihoda i carina. Istovremeno, smjenom Kentere, odlazeći premijer je širom otvorio vrata da se njegov ulcinjski prijatelj i čovjek od povjerenja Artan Kurti, inače višestruko osuđivana osoba, instalira u vrh Agencije za nacionalnu bezbjednost.
SLOVENAČKI ,,KRAK“
A istraga koja je u Crnoj Gori zaustavljena Kenterinom smjenom – raskrinkavanje ruske špijunske mreže, kako se pokazalo, bila je dio široke međunarodne operacije.
Početkom januara ove godine objavljeno je da je u Ljubljani uhapšen ,,elitni ruski špijunski par – Marija Majer i Ludvig Giš“.
U Sloveniju su se, sa dvoje djece, doselili 2017. godine, navodno iz Argentine. Djelovali su kao obična porodica, Marija je otvorila galeriju, a Ludvig je imao IT firmu. Njihovi susjedi, kao i poznanici koje su stekli tokom petogodišnjeg boravka u Sloveniji – bili su šokirani kad su saznali da je riječ o ruskim špijunima pod nazivom „ilegalci“.
U njihovom luksuznom stanu, slovenačka specijalna policija pronašla je ogromnu količinu novca. ,,Bili su potrebni sati da se izbroji keš“, pisao je Gardijan.
Ispostavilo se da je bračni par uhapšen nakon što je policija dobila informaciju od strane obavještajne službe. Preciznije: nakon razmjene podataka sa obavještajnim službama NATO zemalja – istim onim koje su, tri mjeseca ranije, pomogli crnogorskom ANB-u da razotkrije dio djelovanja ruske agenturne mreže u Crnoj Gori.
Bračni par ruskih špijuna djelovao je bez ikakvih vidljivih veza sa Moskvom. Takvi specijalni obavještajci, kodnog imena ,,ilegalci“, pokazala je istraga, godinama se obučavaju da se lažno predstavljaju kao stranci, a zatim se šalju u inostranstvo da prikupljaju obavještajne podatke. Mnogi imaju đecu, koja su odgajana bez ikakve ideje da su im roditelji – Rusi!
U međuvremenu, ,,ilegalci“ stvaraju jake kontakte sa ljudima iz državne uprave, ministarstava vanjskih poslova zemlje u kojoj žive, stvaraju neposredne ili posredne veze sa pojedincima iz obavještajnih struktura države gdje borave…
Dva izvora koja su upoznata sa ovim „slovenačkim slučajem“ navela su za Gardijan da su Marija i Ludvig radili za rusku spoljnu obavještajnu službu SVR.
” Većina njihove aktivnosti nije bila u Sloveniji”, rekao je za Gardijan jedan izvor iz bezbjednosnog sektora zapadnih zemalja.
Konstatuje da je to postao ,,modus operandi“ ruskog SVR-a koji se posebno primjenjuje u posljednje vrijeme u zemljama Jugoistočne Evrope i Zapadnog Balkana – tamo gdje Kremlj smatra da mogu uticati na političke prilike ili doći do operativnih podataka vezanih za zapadne obavještajne službe.
Prema informacijama Pobjede iz više zapadnih izvora, ruska agenturna ,,ćelija“ u Ljubljani bila je dio mreže uticaja Rusije u ovom regionu i ko zna do kojih će otkrića dovesti njihovo dalje isljeđivanje.
No, Crna Gora od toga neće imati mnogo koristi, makar za sada: Abazović je akcijom iz oktobra prosto eliminisao crnogorske obavještajce iz ove priče i lišio ih bitnih informacija.
,,TIHOVANJE“ ANB-A
I tako se stvaraju uslovi da se ruska agenturna mreža ponovo obnavlja u Crnoj Gori.
Prema operativnim saznanjima zapadnih službi, aktivnosti ruske špijunske mreže naročito su izražene tokom ljetnje turističke sezone, nakon koje izvjestan broj ,,turista“ i ostane na ,,privremenom boravku u Crnoj Gori“.
Boris Milić
Kako procjenjuju zapadni analitičari, trenutno u tri primorska grada – Kotoru, Budvi i Baru – boravi više ruskih agenata, koji ostvaraju dobru saradnju sa pojedinim obavještajcima iz Srbije, ,,preko važnog punkta u Bečićima“.
” Ta svojevrsna baza, u kojoj se razmjenjuju informacije, izgleda nije bitna čelnicima ANB-a “, ističe izvor Pobjede, potencirajući da postoji veza između pojedinih srpskih obavještajaca i njihovih ruskih kolega.
Te su veze Beograda i Moskve odavno razrađene, još iz vremena kada je ,,mostove saradnje“ uspostavljao direktor SVR-a Sergej Jevgenjevič Nariškin sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem.
” Istaknuta je važnost saradnje između dvije obavještajne službe, SVR i Bezbjednosno-informativne agencije (BIA) u borbi protiv međunarodnog terorizma i suprotstavljanju novim izazovima i prijetnjama”, kaže se u zajedničkom saopštenju nakon susreta Vučića i Nariškina u Beogradu 2019. godine.
Da li u ,,nove izazove“ spada i sprovođenje imperijalne ideje ,,srpskog sveta“ na Balkanu, po ugledu na Putinov velikodržani projekat ,,ruski svet“ (Русский мир) za Ukrajinu?
O tome se aktuelna vlast sigurno neće izjasniti, baš kao što se više i ne pominje ruska agenturna mreža u Crnoj Gori.
Naprotiv, nekoliko dana nakon smjene Sava Kentere na telefonskoj sjednici Vlade i odmah nakon postavljenja Borisa Milića za čelnika Agencije za nacionalnu bezbjednost, premijer Abazović je konstatovao da je ,,predimenzionirana priča o ruskom malignom uticaju u Crnoj Gori“.
” U javnosti se sve svelo da je to ruski uticaj. Važno je naglasiti da ostajemo posvećeni tome i da se aktivnosti u suzbijanju malignih uticaja, ruskih i drugih strana, nastavljaju bez restrikcija”, kazao je pred novinarima Abazović, najavljujući nastavak saradnje ANB-a sa zapadnim partnerima.
O tom ,,nastavku saradnje“ crnogorska javnost, godinu kasnije, nije informisana. A, prema našim informacijama, zapadni partneri Crnu Goru su u ovim istragama opet stavili na „blok listu“ za razmjenu informacija.
Političari u ruskoj mreži
Krajem februara prošle godine Pobjeda je objavila informaciju da se tada predsjedavajući Skupštine Crne Gore, visoki funkcioner proruskog i prosrpskog Demokratskog fronta, Strahinja Bulajić, tajno sastao, nekoliko dana ranije, 20. februara, sa ruskim obavještajcima Spoljne obavještajne službe (SVR) Viktorom Antipinom i Aleksandrom Perišovim u jednom danilovgradskom restoranu, te da je susret operativno dokumentovan i proslijeđen vrhu Agencije za nacionalnu bezbjednost na čijem je čelu tada bio proruski i prosrpski kadar Dejan Vukšić, danas savjetnik za bezbjednost predsjednika države Jakova Milatovića.
” Operativci Agencije za nacionalnu bezbjednost već duže vrijeme imaju informacije o Antipinu i Perišovu, o njihovim kontaktima, kretanjima, sastancima, o čemu je podrobno upoznat direktor službe Dejan Vukšić”, ispričali su sagovornici Pobjede.
Samo šest dana nakon što je Pobjeda objavila informaciju o sastanku Antipina i Perišova sa Bulajićem, Ministarstvo vanjskih poslova otkazalo je gostoprimstvo Antipinu. Proglašen je 4. marta za personu non grata i naloženo mu je da u roku od 72 sata napušti našu državu.
Nekoliko dana kasnije iz Crne Gore protjeran je i Perišov, zajedno sa još troje kolega iz Ambasade Ruske Federacije.
Bulajić je 20. aprila podnio ostavku i povukao se iz političkog života.
Dvojac Antipin – Perišov bio je od ranije pod nadzorom, odnosno prije promjene vlasti u Crnoj Gori 30. avgusta 2020. godine i konstituisanja proruskih i prosrpskih vlada.
” Ruskim obavještajcima je razgovor poslužio ne samo da iskažu stav Moskve, već i da prenesu političke sugestije i instrukcije povodom političkih dešavanja u Crnoj Gori”, rekli su tada izvori Pobjedi.
Preporučeno
Ruska agenturna mreža tada je bila u žestokoj ofanzivi u Crnoj Gori, a nakon što je u parlamentu 4. februara izgubila povjerenje Vlada Zdravka Krivokapića. Preko Bulajića, odnosno nalogom da odbije da sazove sjednicu parlamenta, pokušali su da „kupe vrijeme“, da probaju da konsoliduju prorusku i prosrpsku tzv. „tridesetoavgustovsku“ većinu, kako bi i nova vlada bila proruska.
Video