“Ekspoze Zdravka Krivokapića je načelno obećavao unaprijeđenje kvaliteta u obrazovanju, ali je smještajući obrazovanje u glomazno i nefunkcionalno Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta od početka ukazao na loš pristup te Vlade prema ovom sektoru. Iako apostrofiran “potencijal talenata”, u praksi je dotadašnji Fond za podršku talenatao obesmišljen izmjenom Opšteg zakona o obrazovanju, jer nije utvrđen način raspodjele sredstava i njihove kontrole, čime je ostavljen prostor za manipulaciju i do danas se ne zna koliko je u posljednje tri godine opredijeljeno sredstava iz budžeta za donacije, sponzorstva, legate i dr. u tom Fondu. Dodatno, u ekspozeo je obećana “posvećenost osobama sa invaliditetom i drugim licima sa posebnim obrazovnim potrebama” ali to nije pratilo adekvatno rješavanje problema”, ističe se iz CGO-a.
Nadalje, u ekspozeu je obećano da će “pripremiti i realizovati aktivnosti za poboljšanje kompetencija nastavnika angažovanih na svim nivoima obrazovanja – od predškolskog do univerzitetskog – imajući kao osnovu za ovu aktivnost standarde nastavničke profesije,” što je izostalo, kažu iz CGO-a.“Takođe, Krivokapićev stav iz ekspozea da “samo onaj koji ima znanje, danas moze biti verifikovan na tržistu i vrednovan, bez obzira da li je u Crnoj Gori ili bilo gdje izvan nje” demantuju zapisnici prosvjetnih inspektora iz perioda njegovog mandata. U ovom periodu, svjedočili smo i nezabilježenom talasu nezakonitog otpuštanja rukovodioca obrazovnih ustanova, a zaboravljena je i najavljena reforma obrazovnog sistema u smislu stavljanja fokusa na kritičko i stvaralačko mišljenje.
Krivokapićev ekspoze je obećao “depolitizaciju i vracanje autonomije Univerzitetu Crne Gore”, a u praksi je samo izvršena zamjena političkih aktera kroz rukovodstvo, prije svega Upravnog odbora a što je direktnu refleksiju imalo i na izbor podobnog rektora, pa UCG ostaje još daleko od autonomije. Nije napravljena ni najavljena izmjena Zakona o visokom obrazovanju niti Statuta UCG, ali su enormno povećane zarade na UCG”, navodi se u saopštenju.
Ekspoze Dritana Abazovića donio je obećanja o nekim realnijim aktivnostima u obrazovnom sistemu, podsjećaju iz CGO.
“Tako je 43. Vlada zadovoljila kvanitativno obećanje da “rukovođenje ustanovama obrazovanja pripadne školskim/upravnim odborima”, što ranije nije bio slučaj. No, ostala su neispunjena važna obećanja o “meritornosti i transparentnosti u izboru direktora i upravljačkih struktura obrazovnih institucija” imajući u vidu način postavljenja predstavnika Ministarstva prosvjete u školskim odborima, a koje je ministar imenovao uglavnom po političkoj, vjerskoj podobnosti ili nekom drugom partikularnom interesu. Time se direktno vrši politički uticaj u školskim odborima pri imenovanju i razriješanju direktora, a što je za posljedicu imalo dalje urušavanje obrazovnog sistema i odnosa unutar nastavničkog kadra”, kaže se u saopštenju.
Podsjećaju da je urađena obećana “Analiza sektora obrazovanja 2015 – 2020. godina”, uz podršku UNICEF-a, koja je otkrila poraznu sliku stanja u sektoru obrazovanja, ali je nije pratio hitan i prioritetan višegodišnji plan za sektor obrazovanja, što je bilo obećano ekspozeom.
“Izostalo je i “snažno investiranje u školsku infrastrukturu”, iako je rješavanje tih infrastrukturnih pitanja jedno od najurgentijih, uz povećanje neophodnog nastavnog kadra, naročito onog deficitarnog zanimanja. Vlada Abazovića nije uspostavila ni međuinstitucionalnu saradnju sa inspekcijskim službama i često se oglušavala o prijedloge za razriješenje pojedinih rukovodilaca javnih ustanova obrazovanja i vaspitanja upućene ministru prosvjete od strane Uprave za inspekcijske poslove.
Dodatno, obećanje da će ta Vlada “nastojati da targetira najveće izazove u ovoj oblasti, a kroz strateško planiranje nastojaće da jača funkcionalnost obrazovnog sistema. Sistem zasnovan na znanju, stručnosti I funkcionalnosti…” nisu pratili nikakvi mehanizmi provjere znanja prema kadru koji je stekao diplome na kontroverznim privatnim ustanovama obrazovanja u regionu, a mediji su često izvještavali o nastavnicima koji su predavali bez adekvatne stručne spreme ali uz političku zaštitu”, navodi se iz CGO.
Uspostavljanje obećane “dobre prakse iz domena inkluzivnog obrazovanja, naročito za djecu sa smetnjama u razvoju i djecu iz romske populacije, biti nastavljene i unaprijeđene, kako bi obrazovanje bilo jednako dostupno svakom djetetu”, nije realizovano.
Ekspoze Milojka Spaića preuzima dijelove iz “Analiza sektora obrazovanja 2015 – 2020. godina”, što prate ambiciozni opšti dugoročni ciljevi sa obećanjem stabilne politike unapređenja i poboljšanja učinaka prethodnih vlasti, ali bez jasnih aktivnosti i indikatora učinka. Uz lošu infrastrukturu i nekapacitiran kadar teško se može ostvariti ekspozeom zacrtani cilj 44. Vlade “da u narednom periodu izgrade moderan, efikasan i inkluzivan obrazovni sistem”, a ne pominje se niti jedan od mehanizama za postizanje tog kompleksnog cilja. Nema riječi ni o rastućem problemu vršnjačkog nasilja u javnim ustanovama obrazovanja niti modelima za suzbijanje istoga.
Spajić je u ekspozeu obećao i da će “afirmisati napredovanje i usavršavanje nastavnog kadra, uz konstantnu brigu o ekonomskom i socijalnom položaju prosvjetnih radnika, čime će se vratiti dostojanstvo nastavničkom pozivu i motivisati najkvalitetniji mladi ljudi, da se za njega opredijele”. “No, prvi koraci Vlade, koji uključuju obustavljeno povećanje zarada u prosvjeti predviđeno Granskim kolektivnim ugovorom, koje je trebalo planirati Budžetom za 2024. godinu, poništavaju to obećanje”, zaključuje se u saopštenju.
Preporučeno
Osvrt na ove dokumente napravljen je kroz progam CGO-a podržan kroz Core grant regionalni projekat SMART Balkan – Civilno drustvo za povezan Zapadni Balkan, koji sprovodi Centar za promociju civilnog drustva (CPCD), Centar za istraživanja i javne politike (CRPM) i Institut za demokratiju i medijaciju (IDM) a finansijski podrzava Ministarstvo vanjskih poslova Kraljevine Norveske. Sadrzaj teksta iskljuciva je odgovornost autora i ne odrazava nuzno stavove CPCD, CRPM, IDM i Ministarstva vanjskih poslova Kraljevine Norveske.
Video