Govoreći o usporavanju procesa evropskih integracija Zapadnog Balkana, Milo Đukanović je rekao da integracija više nije glavna ni najvažnija tema.
“Integracija više nije glavna tema, niti najvažnija tema. Posebno jer postoji skepticizam čak i prema izgledima koji bi se mogli nazvati dostižnim – Zapadni Balkan u Evropskoj uniji. Znate, 2013. godine Hrvatska je postala članica Evropske unije. Od tada se ništa nije desilo. A deset godina prije toga, 2003. godine u Solunu, na samitu EU – Zapadni Balkan, postojala je inicijativa da Evropska unija prihvati ideju da do 2014. godine, do stote godišnjice Velikog rata, sve zemlje Zapadnog Balkana postanu članice Evropske unije. I samo je jedna od njih postala članica – Hrvatska, a ostale su sada dalje od Evropske unije nego što su bile 2003.”, ocjenjuje Đukanović.Kao posljedica svega toga, kaže, nemamo glavni efekat koji želimo da postignemo kroz integraciju, a to je emancipacija balkanskog društva.
EU nedospustivo dugo bila neodlučna
“Nažalost, balkansko društvo je duboko zaostalo, a ono što svi mi želimo na Balkanu, a pretpostavljam i u Evropskoj uniji, jeste da vidimo reforme, da vidimo uspostavljanje standarda, jer želimo da se ta društva prilagode da žive kako treba u Evropskoj uniji, ujedinjenoj na zajedničkim vrijednostima. A takvog efekta trenutno nema. I reći ću vam zašto. Prije svega, Evropska unija je bila veoma neodlučna nedopustivo dugo oko toga šta da radi na Zapadnom Balkanu, šta da radi sa svojom najuspješnijom politikom – politikom proširenja.
Ako se sjetite kada su Rumunija i Bugarska postale članice, tada su počeli pričati o zamoru od proširenja. Nakon toga su počeli pričati o dilemama – da li nastaviti proširenje prije nego se završi unutrašnja konsolidacija Evropske unije, iako je potpuno jasno da ta konsolidacija ne zavisi od toga da li EU ima 27 ili 35 članica. EU sa 27 članica je disfunkcionalna u određenim segmentima i zahtijeva reforme, ali to ne znači da bi trebalo oklijevati da se prime nove članice, članice sa Zapadnog Balkana.
Onda su se pojavile ideje o Evropi različitih brzina. Nakon toga su promijenili metodologiju pregovora sa zemljama kandidatima.
Na kraju smo dobili Evropsku političku zajednicu i kako god to nazvali, moj je utisak da je to neka vrsta alternative, zamjene, koja se nudi kao nešto što dolazi prije članstva. Dakle, EU je razmišljala o tome šta da ponudi Zapadnom Balkanu, umjesto da ponudi najlogičniju stvar – proces agresivnog proširenja i prijema novih članica iz Zapadnog Balkana u EU”, poručio je Đukanović.
Kako je dodao, svi znaju da geopolitički vakuum ne postoji.
Rusija je ojačala svoje predstavnike na ZB koji šire narativ da je NATO “Četvrti rajh”
“Ako EU nije prisutna, biće neko drugi. Tako je došla Rusija, i Rusija je prisutna, i aktivirala je naslijeđe svoje istorijske prisutnosti na Zapadnom Balkanu. Prije svega, jake proruske sentimente. Rusija je ojačala svoje predstavnike na Zapadnom Balkanu. Stavila ih je u funkciju svojih ciljeva i počela da razara vrijednosti u društvima Zapadnog Balkana.
Narativ koji Rusija šalje preko svojih predstavnika, prije svega preko Pravoslavne crkve, jeste da je Evropa trula civilizacija, a da je NATO “Četvrti rajh”. To je taj narativ. Zbog toga javnost na Zapadnom Balkanu ozbiljno počinje da sumnja uopšte u mogućnost članstva u Evropskoj uniji”, kazao je bivši predsjednik Crne Gore.
Rusko razaranje regiona Zapad zanemario, a Balkan vidio prostor za nacionalizme
Izlaganje je zaključio time da smatra da je ta vrsta razaranja vrijednosti bila veoma zanemarena od strane zapadne politike, posebno EU i Sjedinjenih Američkih Država.
“Jednostavno nisu vidjeli šta se dešava na Zapadnom Balkanu, a Balkan je zapravo vidio prazan prostor – prostor za nacionalizme.
Tako da, kad god dođe do neke turbulencije iz Rusije i kad god Rusija usmjeri pažnju prema Zapadu, posebno Evropi, nacionalisti sa Zapadnog Balkana pomisle da je došlo njihovo vrijeme.
Ono što smo mislili da je sahranjeno u krvi devedesetih godina, u krvi u kojoj smo sahranili bivšu Jugoslaviju, sada se ponovo probudilo i ponovo imamo nacionalističke narative na Zapadnom Balkanu, koji prijete stabilnosti regiona, evropskim perspektivama regiona, a iskustvo nas je naučilo da je to prijetnja i evropskoj stabilnosti”, zaključio je Đukanović.
Završiti proces proširenja bez previše eksperimenata
Da li još postoji funkcionalan proevropski konsenzus unutar političkog establišmenta Crne Gore, bilo je pitanje moderatora za Đukanovića.
“Pa, to je bilo pod ozbiljnim znakom pitanja zbog toga šta državna politika u Crnoj Gori radi u posljednjih pet godina. Crna Gora je godinama bila odličan uzor i primjer u regionu – zemlja u kojoj je postojao najširi konsenzus o želji naroda da što prije postane dio Evropske unije. Ali u posljednjih pet godina, zahvaljujući haosu koji sam opisao odgovarajući na vaše prvo pitanje – a taj haos je, po mom mišljenju, u velikoj mjeri generisan sa geopolitičkog nivoa.
Većina problema u regionu, po mom mišljenju, proizilazi sa tog geopolitičkog nivoa. Naši trenutni političari ne pronalaze svoj pravac, i to je dovelo do kolebanja. I uvjeren sam – bez obzira na rezultate anketa – uvjeren sam da podrška evropskim integracijama opada. Znate, Crna Gora ne može biti u vakuumu. Ako čitate medije iz Srbije o ovoj temi, jasno je da je čitav region počeo da sumnja u izvjesnost članstva u Evropskoj uniji. I Crna Gora ne može biti potpuno izuzetak u tome”, istakao je Đukanović.
Ključno pitanje je, dodao je, kako izaći iz te situacije.
“Ne želim biti pesimista. Nikada nisam bio pesimista. Mislim da postoji izlaz iz ovoga. A izlaz je reaktivacija najbolje politike koju je Evropska unija ikada imala, a to je politika proširenja. Evropska unija je sama sebi pucala u nogu, ona mora završiti proces proširenja bez previše eksperimenata. Ta politika, politika proširenja, bila je dobra dok se zasnivala na jasnim standardima i jasnim pravilima. Ispuniš standarde – postaješ članica Evropske unije. Danas čujemo različita obrazloženja.
Ono što me zabrinjava jeste da smo posljednjih godina mogli čuti da administrativni i tehnički pristup proširenju postaje dominantan. A ja mislim da bi se Evropska unija trebala vratiti političkom pristupu proširenju.
Ako Evropska unija želi biti geopolitički akter koji će biti konkurentan u novom geopolitičkom poretku – koji nastaje pred našim očima – mi govorimo o tome da želimo parirati Kini. Ne, nećemo se mi raspravljati s Kinom. Kina je tu. To je vrlo važan geopolitički akter – ko to ne vidi, slijep je. A mi želimo da vidimo gdje je Evropa u svemu tome. Ako Evropa želi biti konkurentna, mora pokriti svoje slabe tačke, a najslabija tačka za nju je Zapadni Balkan.
Ne mora biti popustljiva prema Zapadnom Balkanu. Zapadni Balkan mora ispuniti uslove da bi postao član Evropske unije. I na taj način će Evropska unija biti ujedinjena i geopolitički konkurentna”, zaključio je Đukanović.
Uz Đukanovića, učesnici panela su Kristijan Šmit, visoki predstavnik za Bosnu i Hercegovinu, Sebastijan Hartman, parlamentarni državni sekretar u Saveznom ministarstvu odbrane Savezne Republike Njemačke, Stevo Pendarovski, bivši predsjednik Sjeverne Makedonije i Kristofer Hil, bivši ambasador Sjedinjenih Američkih Država u Srbiji.
Preporučeno
Video