PSC ipak ne može sam da formira vladu sa 42 poslanika jer je za većinu potrebno 68. 

Ako se posljednji rezultati uporede sa onima iz 2021, vidljiva je “tektonska promjena” u najbogatijoj pokrajini Španije. 

PSC je osvojio devet mjesta više i sada ima 42, dok je desničarska Narodna partija (PP) skočila za čak 12 i sada ima 15. Odnos snaga za i protiv nezavisnosti se bukvalno okrenuo “naopačke”, tako da suverenisti sada imaju 74 mjesta, a separatisti 61, a prije tri godine je bilo obrnuto. 

Socijaliste je do svog najboljeg rezultata u istoriji na katalonskim izborima predvodio Salvador Ilja (58), koji je pristalicama na proslavi u sjedištu stranke rekao da je Katalonija odlučila da otvori novu eru. “Katalonski birači su odlučili da će Socijalistička partija voditi ovu novu eru, a moja namjera je da postanem sljedeći predsjednik Katalonije”, poručio je Ilja.

Prije nego što ga je Sančez “prekomandovao” nazad u Barselonu, Ilja je bio zadužen za borbu protiv pandemije kovida-19, a kao njegovu glavnu prednost mediji ističu fokus na društvene probleme i smiren ton, što je privuklo mnoge birače koji su se možda umorili od konstantne priče o nezavisnosti. Španski premijer mu je čestitao, ocijenivši da je postignut istorijski rezultat.

Najpoznatiji španski list “El Pais” u svojoj analizi navodi da su socijalsti profitirali od “Sančez efekta”, nakon što je španski premijer izazvao paniku u stranci najavom ostavke. On se, kako se navodi, poslije neizvjesnosti vratio u kampanju sa dodatnim samopouzdanjem i učestvovao na četiri mitinga u Kataloniji. Na završnom je nosio majicu sa siluetom Ilje sa naočarama, što je odjeknulo u španskim medijima. 

Za krah separatista najviše je odgovorna izborna katastrofa Republikanske ljevice Katalonije (ERC) koja je sa 33 spala na 20 mjesta, ali i ljevičarske Kandidature narodne unije (CUP), koja je sa devet spala na četiri mjesta. Te gubitke nije mogao da nadomjesti ni dobar rezultat partije Zajedno za Kataloniju (Junts), odbjeglog Karlesa Puđdemona, koja je završila na drugom mjestu sa 35 poslanika (tri više nego 2021.). 

Ipak, nije sve tako sjajno za PSC jer sada mora formirati koaliciju. Jedini kandidati su ili desničari PP-a i Voksa, sa kojima vodi ljutu bitku na nacionalnom nivou, ili neki od separatista, sa kojima se naravno fundamentalno ne slaže po pitanju separatizma, prenosi Euronews.

Analitičari predviđaju veoma složen postizborni scenario, i čak upozoravaju na mogućnost ponavljanja izbora, piše Euroactiv. Najvjerovatniji scenario za izbjegavanje novih regionalnih izbora u oktobru je formiranje vlade koju predvodi PSC, a koja nije separatistička. 

Prvi kandidat za koaliciju bila bi ljevičarska partija Sumar, koju predvodi španska ministarka rada Jolanda Dijaz i koja je na regionalnim izborima osvojila šest mjesta. To ne bi trebalo biti težak zadatak jer su oni već u koaliciji na nacionalnom nivou, a Sumar se ne zalaže za nezavisnost Katalonije.

Pošto bi zajedno imali samo 48 poslanika, kao najvjerovatniji treći partner javlja se “umjereno” separatistički ERC Oriola Hunkeresa, u čijim je redovima i katalonski predsjednik Pere Aragones.

ERC ima tačno 20 mjesta, koliko fali za većinu i smatra se manje “tvrdom” opcijom od Puđdemonovog Juntsa.

Iako Junts i ERC daju podršku Sančezovoj vladi na nacionalnom nivou, situacija u Kataloniji je dosta drugačija. O tome svjedoči i izjava Aragonesa da je rezultat izbora veoma loš i da će ta partija preći u opoziciju.

Puđdemon ne prihvata da je Ilja pobijedio i kaže da namjerava da sastavi manjinsku vladu koja se zalaže za nezavisnost.

“Možemo da sastavimo koherentnu većinu, ne apsolutnu, ali bi bila veća od Iljine. Glavna stvar je osigurati da Katalonija ima vladu koja može da funkcioniše i koja može da se suprotstavi Madridu. Druga stvar je izbjegavanje ponovljenih izbora, što bi bila veoma loša vijest za Kataloniju, za stabilnost i za narod Katalonije”, rekao je Puđdemon, koji je vodio kampanju iz Francuske, dok čeka da Zakon o amnestiji odobri španski parlament, što se očekuje 30. maja.   

On je ipak priznao da su separatisti ostvarili loš rezultat, rekavši da to zahtijeva “duboko razmišljanje” o podjelama unutar pokreta i o tome zašto je toliko glasača ostalo kod kuće.

Španske vodeće opozicione partije desnice, PP koji ima najviše poslanika u španskom parlamentu, i Voks koji je zadržao svojih 11 u katalonskom, pojačale su svoje uporište u pokrajini. Španski mediji atmosferu u Narodnoj partiji Alberta Nunjeza Feiha opisuju kao euforičnu, dok je njihov lider u Kataloniji Alehandro Fernandez rekao da se PP vratio jači nego ikada.

“Naš sljedeći cilj je da dođemo u poziciju da se borimo za pobjedu na samom vrhu”, rekao je Fernandez poslije impresivnog rezultata.

Ključ uspona PP-a španski analitičari vide u dva faktora: apsorbovanje glasača partije desnog centra Građani (Ciudadanos), koja je ispala iz pokrajinskog parlamenta, kao i prelazak dijela glasača socijalista.  Ti “preletači” su, kako piše list “El Confidencial”, oni koji nisu oprostili Sančezu zbog amnestije separatističkih lidera iza nelegalnog referenduma o nezavisnosti 2017.

Voks sa Santjagom Abaskalom na čelu, kao konzervativnija i više desna opcija, pokazao je da prethodni rezultat nije prolazna slučajnost i konsolidovao je svoju poziciju u četiri katalonske provincije. Izbori u tradicionalno ljevičarski nastrojenoj pokrajini takođe su se pokazali kao dobar test pred izbore za Evropski parlament u junu. Kao glavni faktor Voksove popularnosti pominju se “visceralni glasovi”, koji potiču od straha za bezbjednost usljed sve većih problema sa ilegalnom migracijom i rastom kriminala.

Voks je dvije nedjelje pred izbore krenuo u ofanzivu sa tri glavne poruke: očuvanje španskog i katalonskog identiteta nasuprot težnjama separatista, jačanje bezbjednosti pred rastućim problemom ilegalne imigracije i islamizma i borba protiv “bacanja novca” u državnim institucijama i prevelikih poreza.