U ime saveznika dokument su potpisali sovjetski maršal Georgij Žukov i britanski general Artur Teder.
Ovaj dan u Crnoj Gori obilježava se nizom manifestacija.Radojević: Naši heroji zaslužuju da ih se sjetimo
Predsjednik SOBNOR-a Crne Gore Radojica Radojević, čestitajući veliki praznik – 9. maj, Dan pobjede nad fašizmom i Dan Evrope – kaže da nas ovaj datum podsjeća na veličanstvenu pobjedu antihitlerovske koalicije nad najvećim zlom u istoriji ćovječanstva – fašizmom.
“Obilježavajući ovaj veliki praznik u obavezi smo prema izrazima dubokog poštovanja za sve borce naše veličanstvene NOB, za sve naše pretke koji su iznjedrili hrabre i najbolje sinove i kćeri, koji su širom nekadašnje domovine ugradili svoju mladost i dali živote za našu budućnost”, rekao je Radojević.
Delegacija SOBNOR-a Crne Gore i OBNOR-a 1941-1945 Glavni grad Podgorica će tradicionalno danas poloziti cvijeće na Spomenik Partizanu Borcu na Gorici i pokloniti se sjenima narodnih heroja, oslobodiocima Crne Gore i Podgorice.
“Ne dozvolimo da 80. godišnjica od pobjede nad fašizmom u Drugom svetskom ratu prođe u potpunoj tišini. Naši heroji zaslužuju da ih se kao uvijek do sada sjetimo. Ostavite cvijet uz njihov spomenik u znak poštovanja i počasti njihovoj hrabrosti i požrtvovanosti. Obelježavanje ovog datuma organizujemo u znak sjećanja na stotine hiljada civila i vojnika stradalih u borbama za oslobodjenje Evrope, Crne Gore i nasih gradova. A 9. maja 1945. godine u Berlinu je potpisana bezuslovna kapitulacija nacističke Nemačke. Time je formalno završen Drugi svjetski rat u Evropi, ali su ostaci njemačkih trupa još nekoliko dana davali otpor, između ostalih i u Jugoslaviji (do 15. maja)”, objašnjava Radojević.
Kako je rekao, deveti maj prihvaćen je i kao Dan Evrope, jer je baš 9. maja 1950. ministar spoljnih poslova Robert Šuman objavio deklaraciju kojom je pozvao na uspostavljanje novog poretka kojim bi se sukobljavanje između evropskih zemalja, učinilo ne samo nezamislivim, nego i nemogućim.
“U borbi protiv fašizma crnogorski narod imao je velike žrtve. Posleratni popis utvrdio je ukupno 18.573 poginula borca, žrtava fašističkog terora i civilnih žrtava iz Crne Gore. U tom frontu hrabrih, časnih i odlučnih bili su i naš narod i naša zemlja, i danas se sa ponosom sjećamo uloge Crne Gore u antifašističkoj koaliciji i našeg doprinosa velikoj pobjedi čovječanstva nad nacizmom. Nećemo dopustiti unižavanje i prekrajanje istorije NOR-a, herojskih događaja, ličnosti i tekovina antifašizma, usprotivićemo se napadima i skrnavljenju spomenika podignutim borcima i antifašistima koji su donijeli slobodu i mir, a ugradili sebe u istoriju svjetske antifašističke borbe. Neka je vječna slava palim borcima za slobodu naše zemlje i neka živi 9. maj, Dan pobjede nad fašizmom i Dan Evrope”, kazao je Radojević.
U sukobu učestvovalo oko 110 miliiona ljudi
Drugi svjetski rat bio je totalni rat, jer su u njemu bile angažovane sve ljudske snage i sva materijalna sredstva ratujućih država. U njemu je učestvovala 61 zemlja s dvije milijarde i 100 miliona stanovnika, što je tada činilo 96 odsto svjetskog stanovništva.
Borbenim dejstvima bila je zahvaćena teritorija 40 zemalja, a u sklopu ratnih oružanih snaga učestvovalo je oko 110 miliona ljudi.
U Drugom svjetskom ratu život je izgubilo oko 50 miliona ljudi, od čega gotovo 31 milion civila.
Najveći gubitak – 20 milona, ili 11,4 odsto od ukupnog stanovništva imao je Sovjetski savez, koji je podnio i najveći teret rata. U Jugoslaviji je poginulo oko 1.700.000 ljudi. Štete od ratnog razaranja procijenjene su na 260 milijardi dolara samo u Evropi, a stvarni rashodi na vođenje rata iznosili su hiljadu i 384 milijarde američkih dolara.
Kao dio jedinstvene jugoslovenske države, Crna Gora je u Drugom svjetskom ratu dijelila sudbinu Jugoslavije. Kasnije izvedeni bilansi pokazali su da je u njoj tokom rata poginulo 37.000 ljudi, odnosno 10 odsto stanovništva.
Besjede sjećanja i poštovanja na Grahovcu
Centralna proslava Saveza udruženja boraca NOR- a i antifašista Crne Gore povodom Dana pobjede nad fašizmom i Dana Evrope biće održana danas u 10 sati na platou spomenika na Grahovcu, simbolu crnogorske borbe za slobodu, saopštio je generalni sekretar SUBNORA-a i antifašista Crne Gore Dragan Mitov Đurović.
Kako je kazao, uz besjede sjećanja i poštovanja, biće izveden prigodan umjetnički program.
“Brojna delegacija SUBNOR-a Crne Gore učestvovaće i na centralnoj svečanosti povodom 80. godina od pobjede nad fašizmom 10.maja u Tuzli, koju organizuju boračke i antifašističke organizacije bivših jugoslovenskih republika”, naglasio je Đurović.
Tradicionalno, kako je rekao, predstavnici SUBNOR-a Crne Gore učestvovaće u drugoj polovini ovog mjeseca na antifašističkim svečanostima u Poljanama kod Ljubljane, gdje su u Drugom svjetskom ratu vođene završne operacije u borbi protiv fašizma i na proslavi “Dani mladosti i radosti” u Kumrovcu, pored rodne kuće Josipa Broza Tita.
U Podgorici svečanost povodom obilježavanja Dana pobjede
Na inicijativu predsjednika države Jakova Milatovića, institucija Predsjednika Crne Gore, Ministarstvo odbrane i Glavni grad, danas u Podgorici organizuju svečanost povodom obilježavanja Dana pobjede nad fašizmom.
Kako su kazali iz kabineta predsjednika države, predviđeno je da Milatović u prisustvu ministra odbrane Dragana Krapovića i gradonačelnika Glavnog grada Saše Mujovića položi vijenac na Spomenik Partizanu – borcu na brdu Gorica u sedam sati.
Nakon toga, uslijediće obraćanja Milatovića, Krapovića i Mujovića.
Biće upriličen i prigodan kulturno-umjetnički program.
Događaju na brdu Gorica prisustvovaće brojne zvanice, predstavnici udruženja boraca, diplomatskog kora i nevladinog sektora. Svečanost je otvorena za javnost.
“Obilježavanje 80. godišnjice pobjede nad fašizmom predstavlja podsjećanje na temeljne vrijednosti slobode, antifašizma i mira, na kojima počiva crnogorsko društvo“, ističu iz kabineta predsjednika države.
Kako napominju, ovaj jubilej je ujedno i prilika da se iskaže poštovanje prema žrtvama i borcima koji su dali nemjerljiv doprinos borbi za slobodu naše zemlje.
Parada u Moskvi, Makron položio vijenac kod spomenika Šarlu de Golu
Rusija 9. maja obilježava 80 godina od pobjede nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu paradom na Crvenom trgu u Moskvi i nizom drugih manifestacija.
U Francuskoj, predsjednik Emanuel Makron položio je vijenac kod spomenika Šarlu de Golu, zatim je prošetao Jelisejskim poljima do Trijumfalne kapije, gdje je zapaliti plamen na grobu Neznanog junaka i održao govor o vrijednostima koje su pobijedile 1945. godine. Svečanosti je uključila i minut ćutanja, vojni orkestar iz šest zemalja, paradu i prelet borbenih aviona.
Prvi put, i Njemačka je Dan pobjede proglasila državnim praznikom. Novi kancelar Fridrih Merc prisustvovao je ceremoniji u Berlinu, uključujući parastos u ratom oštećenoj crkvi i centralnu proslavu u Bundestagu. Svečanosti širom zemlje uključuju izložbe, svjedočenja preživjelih, javne diskusije i umjetničke performanse.
Vadeful: Sloboda sporo dolazila za mnoge u Evropi
Novoizabrani njemački ministar spoljnih poslova Johan Vadeful istakao je dug Njemačke prema savezničkim snagama, kao i odgovornost zemlje da brani svoju teško stečenu slobodu u Evropi.
“Nijedan dan nije oblikovao našu istoriju kao 8. maj 1945. godine”, dodajući da je to bio početak “neviđene faze mira” u Evropi.
On je naveo da je sloboda sporo dolazila za mnoge u Evropi.
“Naša sloboda je bila rezultat ogromnih žrtava savezničkih snaga. Za to smo im zauvijek zahvalni. Istorijska odgovornost za ovu izdaju civilizacije i sjećanje na milione žrtava Drugog svjetskog rata koji je pokrenula nacistička Njemačka čine našu odgovornost da odlučno branimo mir i slobodu u Evropi danas”, poručio je Vadeful.
Komemorativni skupovi organizovani su i u Londonu, u znak sjećanja na poraz nacista, prenosi DW.
Inače, 9. maja u Evropi se slavi Dan Evrope, u znak sjećanja na deklaraciju francuskog ministra spoljnih poslova Roberta Šumana iz 1950. godine, koja se smatra prvim zvaničnim korakom u nastanku EU.
Borba koja je ujedinila i istok i zapad
Dan pobjede nad fašizmom je dan sjećanja ne samo na žrtve, nego na sve ono što je on donio, na sve strahote i druge promjene, kaže istoričar Rade Ristanović, ukazujući da posle njega ljudsko društvo više nije izgledalo isto.
“To je bio totalni rat u koji su bili uključeni ne samo muškarci, nego i žene, djeca, čak i starije osobe. Ratovalo se pod vodom, na zemlji, na nebu…U odnosu na Prvi svjetski rat koristila se nova i veoma napredna tehnologija, kao što su krstareće rakete ili samovodeći roboti, i to je jedan sukob u kom su nacisti razvili sistem industrijskog ubijanja ljudi i do savršenstva doveli sistem kako bi ubili što veći broj Jevreja kroz logore smrti”, kaže Ristanović za NIN.
Ristanović navodi da je Evropa i prije Drugog svjetskog rata, posebno u 19. vijeku, bila podijeljena na istok i zapad, te da je takva podjela i međusobna borba u primatu svjetske politike koja se nastavila i do današnjih dana. Ipak, i pored te podjele, kako objašnjava, borba protiv zla fašizma bila je kohezivni faktor koji je ujedinio podijeljeni istok i zapad.
Preporučeno
Video