Pobjeda je nezvanično saznala da je od sutkinje traženo da zahtijeva dodatne dokaze od policije i tužilaštva gdje se spomenik nalazi. Ovaj zahtjev je upućen najvjerovatnije jer ga u prošloj akciji 1. oktobra policija nije našla u konaku Manastira Đurđevi stupovi, u kome se prema njihovim informacijama i nalazio. Tužilaštvo je sudu nakon toga poslalo isti zahtjev – da se spomenik oduzme iz konaka.
Tužilaštvo je 8. oktobra zahtijevalo od suda, a nakon neuspješne akcije, kada spomenik u konaku Manastira Đurđevi stupovi nije nađen, da odobri privremeno oduzimanje spomenika iz konaka. Sutkinja je 13. oktobra donijela rješenje kojim je odbila prijedlog ODT Berane, za privremeno oduzimanje navedenog predmeta. Tužilaštvo se na tu odluku žalilo, a Vijeće je zbog toga juče vratilo na ponovno odlučivanje sutkinji.Već viđeno
Jučerašnje zasijedanje vijeća je ponavljanje identične situacije od kraja septembra, jer je i prethodni zahtjev tužilaštva za oduzimanje ovog spomenika odbijen, 29. septembra. Nakon toga je vanraspravno vijeće suda ukinulo odluku sutkinje Popović i vratilo joj na ponovno odlučivanje. Ona je ostala pri svom rješenju, pa je vanraspravno vijeće 1. oktobra donijelo odluku da se žalba tužilaštva u Beranama uvaži, odnosno da se spomenik iz konaka privremeno oduzme od starješine Manastira.
Nakon neuspjelog pokušaja da se spomenik oduzme iz konaka Manastira 1. oktobra, jer ga tamo pripadnici Uprave policije nijesu našli, ODT Berane je uputilo 8. oktobra novi zahtjev sudu, koji se takođe odnosio samo na konak – iako ga tamo nije bilo prilikom prethodne provjere.
Osnovni sud i ODT Berane, FOTO: Pobjeda
Pobjeda je u nekoliko navrata pitala nadležne zbog čega su tražili nalog za konak, kada je već utvrđeno da tamo nije, ali odgovor nijesu dobili. Tužilaštvo su pitali da li je iniciralo naredbu za pretres, i ako nije zbog čega to nijesu učinili. S obzirom na to da ga ponovo traže u konaku, da li policija i tužilaštvo imaju potvrdu prethodnih informacija, i da li znaju gdje je.
Sud je ranije naložio privremeno oduzimanje spomenika četničkom komandantu, jer može poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku protiv okrivljenog Vujadina Dobrašinovića zbog krivičnog djela povreda i nedozvoljeno podizanje spomen-obilježja u saizvršilaštvu iz čl. 411, a u vezi sa čl. 23 Krivičnog zakonika Crne Gore.
Pravni eksperti su Pobjedi pojasnili da sud donosi rješenje o privremenom oduzimanju spomenika, a na osnovu zahtjeva ODT. U tom prilogu se nalazi i obavještenje UP Regionalni centar „Sjever“, OB Berane u kome je navedeno gdje se tačno spomenik nalazi i od koga se oduzima. Sud je donio rješenje o privremenom oduzimanju, na osnovu zvaničnih informacija.
U rješenju čije se izvršenje izjalovilo, jer spomenika u konaku nije bilo, pisalo je da je starješina Manastira dužan da preda spomen-obilježje Upravi policije.
“U slučaju nepostupanja može se kazniti novčanom kaznom do 1.000 eura a u slučaju daljeg odbijanja može se odrediti zatvor. Oduzeti predmet predaje se na čuvanje Upravi policije, Regionalnom centru bezbjednosti „Sjever“, Odjeljenju bezbjednosti Berane”, saopštio je on.
Taj spomenik je predmet istrage jer je, osim što je postavljen nezakonito, u Crnoj Gori, prema Krivičnom zakoniku, zabranjeno veličanje ratnih zločinaca i pokreta koji propagiraju vjersku, rasnu i nacionalnu mržnju i diskriminaciju.
„Ne damo svetinje“
Mitropolit Metodije je prilikom otkrivanja spomenika u Gornjem Zaostru poručio da će spomenik Đurišiću staviti u crkvu, pa neka ga, kako je rekao, sruše.
Pobjeda je ranije objavila da premještanje spomenika Pavlu Đurišiću sa postamenta u Gornjem Zaostru u obližnju crkvu za Upravu za zaštitu kulturnih dobara znači da Eparhija budimljansko-nikšićka nezakonito postavlja spomenik u kulturno dobro u opštini Berane.
U emisiji „Načisto“ na TV Vijesti, emitovanoj 18. septembra, predsjednik Osnovnog suda u Beranama Ivan Došljak kazao je da sve ovo ne bi trajalo ovoliko da je policija odmah oduzela spomenik kada je nezakonito postavljen.
Uprava policije je nakon tog „sklanjanja“ saopštila da oni nijesu organ koji uklanja spomenik, već je to u nadležnosti službe Opštine Berane kojoj je rješenjem Ministarstva kulture i medija naložena radnja uklanjanja kao jedinom izvršnom organu za uklanjanje spomenika. Kazali su da je Uprava policije bila spremna i organizovana da pruži asistenciju.
“Tokom cijelog dana 7. avgusta, kao i narednog dana 8. avgusta do 13.53 časova, policijskim službenicima nije izdat nalog za oduzimanje spomenika. Nalog je prvi i jedini put izdat 8. avgusta u 13.53 časova, nakon čega je u 14.20 časova spomenik uklonjen sa lokacije i premješten u crkvu. Prethodno, u jutarnjim časovima 8. avgusta, rukovoditeljka Osnovnog državnog tužilaštva u Beranama je, u komunikaciji sa policijskim službenicima, ukazala da oduzimanje spomenika nije nužno za dokazivanje krivičnog djela, te da se radi o gabaritnom predmetu čije je uklanjanje neizvodljivo bez specijalne mehanizacije”, saopštila je tada policija.
Prilikom uklanjanja spomenika 8. avgusta došlo je do težeg incidenta, kada su novinari Pobjede i Vijesti Stevo Vasiljević i Boris Pejović bili napadnuti i fizički i verbalno, a prijećeno im je smrću.
Kako uhvatiti spomenik
Zbog inertnosti nadležnih institucija države, reagovale su nevladine organizacije, zabrinute zbog neadekvatnog postupanja nadležnih organa u vezi sa spomenikom Pavlu Đurišiću, posebno zato što još nije izvršen ponovni pregled konaka Manastira Đurđevi stupovi kako bi se oduzeo predmet izvršenja krivičnog djela.
Oni naglašavaju nekoliko važnih krivično-pravnih aspekata.
“Sam čin postavljanja spomenika, kao i pripremne aktivnosti, predstavljaju krivično djelo koje se goni po službenoj dužnosti. Policija je napravila propust što je dozvolila procesiju otkrivanja spomenika i što ga tog dana nije oduzela kao ključni dokaz, a tužilaštvo nije izdalo jasne naloge. No, i pored toga, policija je bila ovlašćena i dužna da spriječi izvršenje krivičnog djela koje se čak odvijalo pred njihovim očima”, piše u saopštenju.
Kip Pavla Đurišića u manasitru Đurđevi Stupovi, FOTO: RTS Oko/Stop kadar
Iz NVO sektora su predložili da možda ubuduće treba dati nalog da se spomenik kao predmet krivičnog djela pribavi bilo gdje i kod bilo koga da se on nađe, kako bi se ograničile manipulacije.
Ukazali su i da policijski organi ne treba da pretražuju prostorije, kao u toku pretresa, već lice, od koga se oduzima sporni predmet, treba da preda taj predmet.
“Pokušaji crkvenih velikodostojnika, koji sada već imaju kontinuitet, da se ismiju pravosudni organi i ospori nadležnost starješine manastira pokazuju opasnu praksu stvaranja „nedodirljivih“ u društvu”, navodi se u saopštenju.
Ovaj slučaj, smatraju oni, prevazilazi pravni okvir i testira sposobnost institucija da zaštite osnovne vrijednosti sekularne, demokratske i antifašističke države.
Zbog sve učestalijeg veličanja četničkog pokreta i ratnog zločinca odlikovanog od strane Hitlera, Pavla Đurišića, 20. maja 2025. godine, sedam nevladinih organizacija obratilo se Vrhovnom državnom tužiocu Miloradu Markoviću izražavajući zabrinutost da se time produbljuju postojeće podjele u društvu, podstiče govor mržnje, podrivaju antifašistički temelji države i rehabilituje ideologija odgovorna za masovne zločine u Crnoj Gori. Pavle Đurišić i njegovi četnici, sarađivali su sa ustašama i nacistima, odgovorni su za ubistva oko 8.000 muslimanskih civila, žena, djece i staraca, u Pljevljima, Foči i Čajniču.
Preporučeno
Oni su ukazali da oduzimanje ovog spomenika mora biti prioritet, a odlaganje znači saučesništvo u negiranju zločina i urušavanju vladavine prava.
Video