U tom dokumentu je konstatovano da sistem materijalnih davanja Crne Gore počiva na snažnim sistemima realizacije isplata, preko kojih se obezbjeđuje pomoć za siromašne porodice, osobe sa invaliditetom i djecu, kao i za borce i staračka domaćinstva koja nisu obuhvaćena formalnim socijalnim osiguranjem. Iako je, kako navode, doskoro potrošnja za materijalna davanja bila niska, planirano je da se poveća više nego dvostruko u narednim godinama, uglavnom zbog ponovnog uvođenja naknada za majke sa troje ili više djece i proširenja dječijeg dodatka na svu djecu do 18 godina starosti. U analizi se naglašava da je materijalno obezbjeđenje porodice, koje iznosi od oko 80 eura za pojedinca do 152 eura za porodice sa pet i više članova, jedino materijalno davanje koje targetira siromaštvo koje je ostalo na konstantno niskom nivou.
– Pokrivenost materijalnim obezbjeđenjem je vrlo niska usljed postojećih eliminatornih uslova, koji takođe sprečavaju da se program proširi tokom perioda kriza. U 2019. godini je maksimalno 30.286 pojedinaca primalo materijalno obezbjeđenje, što je iznad pet odsto stanovništva, dok, s druge strane, oko 16 odsto stanovništva živi sa manje od 5,50 američkih dolara po paritetu kupovne moći. Broj korisnika je u septembru 2021. godine bio na najnižem četvorogodišnjem nivou, kada je bilo obuhvaćeno 26.250 korisnika – navodi se u studiji.
Ocijenjeno je da kombinacija rigidnih eliminatornih uslova i utvrđivanja imovnog stanja sa vrlo niskim pragom sprečava siromašne porodice da budu korisnici materijalnog obezbjeđenja.
– Primjera radi, analiza odbačenih zahtjeva koju je sproveo UNDP pokazuje da se četvrtina podnosilaca zahtjeva nije kvalifikovala za ostvarivanje ovog prava zbog strogog kriterijuma koji se odnosi na vlasništvo nad zemljištem, što ukazuje da taj kriterijum treba revidirati. Zakon o socijalnoj i dječijoj zaštiti definiše 14 dodatnih uslova, kao što su neposjedovanje zemljišta određenih površina, ili da nikome od članova porodice nije prestao radni odnos tokom prethodne godine, da nije odbio zapošljavanje u prethodne dvije godine ili da nije primio otpremninu u periodu od prethodnih šest mjeseci do tri godine, u zavisnosti od iznosa otpremnine – zaključeno je u analizi.
MOP ne zadovoljava osnovne životne potrebe
U analizi se konstatuje da je materijalno obezbjeđenje neadekvatno za domaćinstva koja se oslanjaju isključivo na ovaj dohdak.
– Iznos naknade za materijalno obezbjeđenje jednak je pragu prihoda ispod koga se može ostvariti pravo (odnosno, maksimalnom prihodu koji korisnik prava može da ima kako ne bi bio diskvalifikovan iz programa). Prag za ostvarivanje prava za pojedinca je 76,56 eura, što je nešto ispod 17 odsto sadašnje minimalne zarade od 450 eura. U stvarnosti 83 odsto korisnika materijalnog obezbjeđenja takođe dobija i druge naknade, kao što su dodatak za djecu ili subvencija za struju – navodi se u analizi.
