Albanski nacionalni heroj za kog dio istoričara tvrdi da je on porijeklom iz Zete ili da čak ima srpske korjene, Đurađ Kastrioti Skenderbeg, dobiće spomenik u Ulcinju i to u godini kad se navršava 550 godina od njegove smrti.

Statua bi trebalo da bude postavljena na kružnom toku, u centru grada, kod zgrade Opštine Ulcinj.

Pažnju javnosti izazvalo je i to što se na zidinama ulcinjske tvrđave od sinoć prikazuju slajdovi koji podsjećaju na život Skenderbega, dok iz pozadine izbija albanska zastava.

https://www.facebook.com/nazif.cungu/videos/1923665244630285/

Video snimak ove projekcije na društvenim mrežama je postavio predsjednik opštine Nazif Cungu.

Ranije ove godine, i Tuzi su izrazile želju da postave njegovu statuu.

Šef katedre na odsjeku za Istoriju Filozofskog fakulteta u Nikšiću, Šerbo Rastoder tada je za Standard upozorio da bi se takva inicijativa mogla smatrati obilježavanjem onoga što neko smatra albanskom teritorijom.

“Skenderbeg se u svim dokumentima potpisaovao kao Domus Albanije što u bukvalnom prevodu znači gospodar Albanije. Ako je to tačno, a čini mi se da jeste, onda bi svojatanje Skenderbega kao gospodara Albanije i podizanje njegovog spomenika na različitim mjestima, od Makedonije do različitih područja, moglo da znači obilježavanje onoga što se smatra teritorijom Albanije. Naravno, ja neću da tvrdim da je to namjera onoga ko podiže spomenik, ali upozoravam da bi se taj spomenik mogao i tako tumačiti”, istakao je Rastoder u razgovoru za Standard.

On napominje i da gradnja svakog spomenika u Crnoj Gori potvrđuje “kuluturu ophođenja sa uličnom istorijom”.

“To znači da se neki elementi identita pokušavaju aktuelizovati uoči izbora i kao takvi učiniti društveno problematičnim. Šta je konkretno problem kod Skenderbega? Radi se o mješovitoj nacionalnoj zajednici i bilo koji heroj je nacionalni junak za jedne, dok ga drugi tako ne doživljavaju. Onda Skenderbeg može, ni kriv ni dužan, da izazove sporove. Postavlja se pitanje ko je za to krivac. Da li je kriv Skenderbeg koji je davno umro ili oni koji bi danas preželjeli da ožive Skenderbega? To nije ništa novo u Crnoj Gori, i bojim se da je ta kultura ulične istorije još na nivou upotrebe u dnevno-političke svrhe”, kaže Rastoder.

A u tim dnevno-političkim prepucavanjima se može čuti da je Skenderbeg Kastriot porijeklom iz Zete! Prema nekim teorijama, Kastrioti(ći) vode porijeklo od bratstva Branilovića iz stare crnogorske države. Rastoder kaže da njegovo porijeklo nije bitno.

“Kad je posrijedi porijeklo tih velikih istorijskih ličnosti, od Karađorđa preko Balšića do Skenderbega, uvijek postoji dosta konfuzije. Čak i da ima istine da je Skenderbeg iz Zete, teško bi se moglo pretpostaviti da bi Zećani pokrenuli inicijativu da mu podignu spomenik. Dakle, apsolutno nije važno odakle je Skenderbeg već šta on znači u kulturi i nacionalnoj svijesti jednog naroda”, smatra istoričar.

U tom slučaju, laik bi se zbunio u slučaju Skenderbega. On je rođen kao katolik, kao dječak je regrutovan u otomansku vojsku gdje je služio sultanu. Tokom 1443. godine je prebjegao, odrekao se islama i osvojio Kruju. Za života je ujedinio do tada posvađane albanske pričeve i do kraja života 1468. godine prkosio Turcima.

“I, onda se zapitate kako to da je neko ko se zove Skenderbeg prkosio Turcima? On je najverovatnije rođen kao katolik. Kasnije, primajući islam, dobio je titulu bega i postao je jedan od značajnih dostojanstvenika tog sistema. Njegova biografija je podijeljena, ali je njegova ključna tekovina otpor Otomanskom carstvu. On jeste albanski nacionalni heroj”, objašnjava Rastoder.

Dobio mjesto kod Vivaldija, osvojio Kan i imao magični mač

Skenderbeg je opjevan u narodnim pjesmama i obrađen u književnosti kao lik romantičnog borca za slobodu.

Pošto mitski heroj zaslužuje adekvatno oružje, stvorena je legenda o mitskom maču koji je Skenderbeg dobio na poklon od sultana lično. Skenderbegovom maču su pripisivane magične moći. Skenderbegov mač je, kako legenda navodi, bio toliko težak da je jedino on mogao da ga upotrijebi, toliko oštar da je mogao bez većeg napora da presiječe čovjeka vertikalno od glave do pojasa ili veliku stijenu napola jednim jedinim udarcem.

Po legendi je njištanje Skenderbegovog konja bilo dovoljno da izazove paniku u redovima vojske Osmanskog carstva tako da ubuduće vodi računa da ne napada Albance. Konj je, kao i mač, uobičajen dio legendi i mitova o pojedinim osobama u srednjem vijeku u kojima konj doprinosi tome da mitološki junak izgleda viši i u kojima je konj povezivan sa tamom podzemlja i povezuje zemaljsko u sebi i božansko u heroju kojem pripada.

Pored narodnih epskih pjesnika, i nekoliko evropskih umjetnika u njegovom je liku pronašlo inspiraciju. Tako je Antonio Vivaldi napisao operu Skenderbeg.

Snimljeno je i nekoliko filmova od kojih je svjetski najpoznatiji albansko-sovjetski Veliki ratnik Skenderbeg, pobjednik festivala u Kanu 1954. godine.