Dvadesetak partija i nezavisnih kandidata treba da popuni 101 mjesto u parlamentu. Izborna komisija isključila je dvije proruske partije iz trke zbog nepravilnosti u finansiranju, a u četvrtak je i Evropska unija optužila Moskvu za „duboko miješanje“. Rusija je negirala te optužbe i tvrdi da moldavske vlasti šire antirusku retoriku. Moldavska policija je od 1. avgusta sprovela više od 600 pretresa povezanih s pokušajima izborne korupcije ili destabilizacije, poručio je premijer Dorin Recean.
Nije iznenađenje što je u takvim okolnostima prozapadno orijentisana predsjednica Maia Sandu proglasila ove izbore najvažnijima od nezavisnosti zemlje 1991. i upozorila na mogući poraz demokratije.„Tada će nas Rusija destabilizovati i istrgnuti iz Evrope“, rekla je predsjednica Sandu. Ali da je Moldavija podijeljena na proevropsku i prorusku stranu, vidjelo se prošle godine kada je ona tijesno pobijedila na izborima za svoj drugi mandat. Istovremeni referendum o EU rezultirao je minimalnom većinom od nekoliko hiljada glasova u korist evropske perspektive Moldavije.
Kada su na sastanku Evropskog savjeta 23. juna 2022. lideri EU Moldaviji dodijelili status kandidata za članstvo, Vladimir Putin je poslao poruku da je spreman zaratiti i u toj zemlji, ako ona ne prestane da gleda prema Zapadu. Izgledalo je da bi Rusija uskoro mogla izvršiti invaziju i na Moldaviju. Naime, zauzimanjem te vojno gotovo potpuno nezaštićene teritorije, Ukrajina bi bila primorana da vodi rat na dva fronta, a Rusija bi stajala na jugoistočnoj granici NATO-a i Evropske unije.
Zbog toga evropski političari posvećuju Republici Moldaviji više pažnje nego ikada ranije, a neke države, poput Njemačke, šalju i vojnu pomoć. Na Dan nezavisnosti, 27. avgusta, u zvaničnoj posjeti bili su njemački kancelar Fridrih Merc, francuski predsjednik Emanuel Makron i poljski premijer Donald Tusk, kao dokaz da EU neće napustiti Moldaviju.
Međutim, pred izbore je skoro polovina birača bila neodlučna oko toga za koga će glasati. Liberalno-konzervativna, proevropska partija koja se bori protiv korupcije i za građanska prava – PAS, mogla bi izgubiti apsolutnu većinu koju je osvojila 2021, iako će vjerovatno ostati najjača partija.
Na suprotnoj strani je bivši moldavski predsjednik Igor Dodon, odani sljedbenik ruskog diktatora Vladimira Putina. Dodon je lider Moldavske partije socijalista (PSRM) i vođa izbornog saveza Blok patriota. Logo saveza prikazuje bijelo-crvenu zvijezdu u kojoj je srce, a unutar njega je „ugrađen“ i sovjetski simbol srpa i čekića.
Dodon sebe opisuje kao desničara, posvećenog „tradicionalnim vrijednostima“ i voli da završava svoje video-snimke hrišćanskim pravoslavnim pozdravom „Pomozi Bog!“. Tu je i „Alternativni izborni blok“ gradonačelnika Kišinjeva Iona Cebana, takođe orijentisan ka Rusiji. Zato mediji i analitičari ističu značaj „Naše partije“ (PN) biznismena Renata Usatija, koji je nekada stekao bogatstvo u Rusiji – političkog avanturiste i populistu kojeg je teško programski odrediti – koji ima šanse da uđe u novi saziv parlamenta. On bi mogao postati odlučujući faktor poslije izbora i odrediti hoće li Moldavija zadržati proevropsku vladu ili ipak dobiti prorusku.
Najveći dio današnjeg teritorija Moldavije, prostor između rijeka Dnjestar i Prut, istorijski je pripadao Kneževini Moldaviji, čiji se zapadni dio danas nalazi u Rumuniji. Rusija je 1812. anektirala ovo područje, a do 1917. bilo je dio Ruskog carstva. Krajem 1917. proglašena je nezavisna moldavska republika, a godinu dana kasnije izjasnila se za pripajanje Rumuniji. Staljin je, nakon sklapanja pakta s Hitlerom, 1940. godine ponovo anektirao Besarabiju i od nje, zajedno s dijelovima već postojeće moldavske autonomne sovjetske republike na istočnoj obali Dnjestra, stvorio posebnu sovjetsku republiku. Ona je 27. avgusta 1991, nekoliko dana nakon moskovskog puča, proglasila nezavisnost.
Preporučeno
Moldavci čine oko tri četvrtine od približno 2,9 miliona stanovnika. Govore dijalektom, koji gramatički i leksički gotovo ne odstupa od standardnog rumunskog, osim što sadrži nekoliko regionalizama. Najveće nacionalne manjine su Ukrajinci, zatim slijede Gagauzi, Rusi i Bugari.
Video